Vücutta kanser neden oluşur? Nelere dikkat edilmeli? Kimler risk altında?
Kansere neden olan hücrelerin DNA yapısında oluşan mutasyon adını verdiğimiz hasarlardır. DNA yapısı, hücrenin nasıl büyüyeceğini, nasıl çoğalacağını, ne gibi işlevleri yerine getireceği bilgilerini taşıyan genetik kodlar içerir. Bu genetik kodlarda ortaya çıkabilecek hasarlar veya değişiklikler, o hücrenin kanserli olmasına neden olabilir.
Hücrenin hızlı büyümesi, gen mutasyonu, hücrenin normalden daha hızlı büyümesine ve bölünmesine neden olabilir. Bu durumda aynı mutasyona sahip yeni birçok hücre oluşacaktır.
Kontrolsüz hücre büyümesini durduramama. Sağlıklı hücreler ne kadar büyüyeceğini ve büyümeyi ne zaman durduracağını bilirler. Bunu sağlayan tümör süpresör genlerdir. Bu sayede vücudumuz her hücre türünden doğru boyutta ve doğru sayıda hücreye sahiptir. Gen hasarları, bu dengeyi bozacaktır.
DNA hatalarını onarma sorunu. DNA onarım genleri, bir hücrenin DNA’sındaki hataları bulur ve düzeltir. Bir DNA onarım genindeki mutasyon, hataların düzeltilememesine ve hücrelerin kanserli olmasına yol açtığı anlamına gelebilir.
Bu mutasyonlar en sık bulunanlardır. Ancak diğer birçok gen mutasyonu kanserli hücre oluşmasına neden olabilir. Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Çetin Altunal konu hakkında bilgiler verdi.
GEN MUTASYONLARI NEDEN OLUR?
Gen mutasyonları çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir, örneğin:
Ailesel geçişli gen mutasyonları: Anne babanızdan miras aldığınız bir genetik mutasyonla doğmuş olabilirsiniz. Bu tür bir mutasyon, kanserlerin küçük bir kısmını oluşturur.
Sonradan ortaya çıkan gen mutasyonları: Çoğu gen mutasyonu siz doğduktan sonra ortaya çıkar ve kalıtsal değildir. Sigara, radyasyon, virüsler, bazı kimyasallar (kanserojenler), obezite, hormonlar, kronik iltihaplanma ve egzersiz eksikliği gibi etkenler gen mutasyonlarına neden olabilir.
Gen mutasyonları, normal hücre büyümesi sırasında sıklıkla meydana gelir. Bununla birlikte, hücreler, bir hata meydana geldiğinde bunu tanıyan ve hatayı onaran genler içerir. Bazen bir hata gözden kaçar. Bu, bir hücrenin kanserli olmasına neden olabilir.
GEN MUTASYONLARI BİRBİRLERİYLE NASIL ETKİLEŞİR?
Birlikte doğduğunuz gen mutasyonları ve yaşamınız boyunca edindiğiniz hatalı genler, kanser oluşumuna öncülük eder.
Ailenizden kansere öncülük edebilecek bir mutasyonun size geçmiş olması, mutlaka kanser olacağınız anlamı taşımayabilir. Kanserin ortaya çıkması için daha fazla gen mutasyonuna ihtiyacınız olabilir. Kalıtsal mutasyonların bazılarında ise kansere neden olabilecek kanserojen maddelere daha duyarlı hale gelebilirsiniz.
Kanserin oluşması için ne kadar mutasyonlu gen gerektiği net değildir. Kanser türlerine göre, mutasyon türlerinin ve miktarının değişmesi muhtemeldir.
