Vücuttaki dolaşım sistemi nedir? Dolaşım sisteminde hangi organlar var? Dolaşım sisteminde yaşanan hastalıklar neler?

Dolaşım sisteminde yer alan organlar oksijen, besin, mineral ve karbondioksit sentezleyerek vücudun enerji üretimi için kullanılır. Birçok fonksiyonun yerine getirildiği dolaşım sistemindeki hastalıklar veya sorunlar hayatı tehlikeye düşürecek derecede büyük problemleri beraberinde getirebilir. Peki dolaşım sisteminin temel organı nedir? Dolaşım sisteminin organları ve görevleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için yazımıza göz atabilirsiniz!

Dolaşım Sistemi Genel Tanımı

Vücudun tüm yaşamsal faaliyetlerinin yerine getirildiği dolaşım sisteminde canlılar besin, mineral ve oksijen gereksinimlerini dolaşım sistemleri sayesinde karşılar. Birçok sentez işleminin gerçekleştiği dolaşım sisteminde enerji üretimi ile vücudun ihtiyacı olan aktiviteler yerine getirilebilir. Dolaşım sistemini oluşturan organların vücudun atık maddelerinin uzaklaştırılması, yapı birimlerindeki açığa çıkan karbondioksit ve amonyak maddelerinin taşınmasında görevi büyüktür.

Dolaşım Sistemindeki Organlar Nelerdir?

Hayatın devamı için bireyleri yaşama bağlayan dolaşım sistemi organları sırasıyla kan damarları, kan ve kalp sistemlerinden oluşur. Peki dolaşım sistemi organları nelerdir? Dolaşım sistemi hakkında;

• Dolaşan sıvı; kan,
• Dolaşım yolları; kan damarları,
• Dolaşım sıvısını dolaşım yollarına itecek pompa; kalp olarak adlandırılır.

Omurgalı canlılarda görülen bu üç eleman bir araya gelerek canlılığın devamı için büyük bir görev üstlenir. Dolaşım sistemindeki her bir sistem kendi içerisinde farklı fonksiyonlara sahiptir. Sistemin herhangi birinde yaşanan bir sorunda tüm dolaşım sistemi olumsuz etkilenebilir.

Dolaşım Sisteminin Fonksiyonları Nelerdir?

Sağlıklı bir bireyin dolaşım sistemi, görevini, bir saat gibi işleyerek dengeli bir şekilde yerine getirir. Dolaşım sisteminin bir takım çalışmasıyla gerçekleştiği düşünülürse, sistem bireyin embriyo aşamasındayken faaliyetlerine başlar ve canlının yaşamı boyunca devam eder. Canlılığın devamı için dolaşım sisteminin fonksiyonları şu şekilde sıralanabilir;

• Vücutta bulunan tüm besin maddelerini dış ortamdan sağlayarak O2 ve iç salgı bezlerinde üreten dolaşım sistemi, hormonların doku hücrelere taşınmasına yardımcı olur.
• Metabolizma sonucunda ortaya çıkan CO2 gazı ve protein maddeleri parçalanmasıyla azotlu atıkların dış ortama atılmasına, solunum ve boşaltım organlarına taşınmasına yardımcı olur.
• Omurgalı canlılarda metabolizmal faaliyetler sonucunda meydana gelen ısının dışarı çıkmasına ve bu suyun vücutta dengeli bir şekilde yayılmasını sağlar.

Dolaşım Sistemindeki Kan Damarları

Omurgalı canlılarda dolaşım sistemi 3 damar çeşidi ile gerçekleşir. Bu damarlar sırayla;

• Arterler, atardamarlar olarak adlandırılır ve kalpten periferik organlarına kılcal damarlardan gelen kanı iletir. Atardamarlar O2 zenginidir. Akciğer atardamarı harici tüm atardamarlarda O2 bulunur. Yüksek kan basıncına sahiptir.
• Venler, toplardamarlar olarak bilinir. Kılcak damarlardan kanı kalbe getiren damarlardır. CO2 zengini toplardamarlar, akciğer hariç kanda CO2 taşırlar. Toplardamarlarda kan basıncı ve kan akımı düşüktür.
• Kapiller, kılcal damarlar olarak bilinirler. Arterin en ucundaki damar tipleridir. Yapısal ve işlevsel özellikleriyle diğer iki damar yapısından farklıdır. İnce çaplı kılcal damarlar ince duvarlıdır. Kılcal damarlarda kan basıncı ve akımı düşüktür. Kılcal damarların en önemli özelliği kan ve hücreler arasındaki alışveriş için yeterli zamanı yaratır.

Dolaşım Sistemi İşleyişi Nasıldır?

Omurgalı canlılardaki dolaşım sistemi tetrapodlarda bu mekanizmanın daha iyi gelişmesine yardımcıdır. Küçük ve büyük dolaşım sistemi olarak ikiye ayrılır. Küçük dolaşım sisteminde kalp ve akciğer arasında gerçekleşen bir dizi taşıma ve sentez olayları bulunur. Büyük dolaşım ise kalp ve bütün vücut arasında geçer. Gelişmiş dolaşım sisteminde kalp, 2 atrium, 2 ventrikulusa ve 4 odacık bulunur.

Dolaşım Sistemindeki Bazı Sorunlar

Dolaşım sisteminde kalp damarları arasında yapılan basınç sonucunda tansiyon durumu ortaya çıkar. Genelde dinlenme durumunda kan basıncı yüksektir. İnsanın kalbinin kasılması yani sistol durumu anında damarlar çeperinde belli bir basınç oluşturur. Gevşemesi yani diastol durumunda ise basınç düşmektedir. Tansiyon tam da bu anlatılan durumlarda büyük tansiyon ve küçük tansiyon olarak ortaya çıkar.

Kanın kalpten pompalandığı zaman, kan basıncının düşük olmasıyla düşük tansiyon, basıncın büyük olmasından ise büyük tansiyon durumları yaşanır. Tansiyonun düşmesi veya çıkması sebebiyle bazı sağlık sorunları yaşanabilir. Kısa süreli baygınlıklar veya vücudun hararetinin artması tansiyon sebepli olabilir.

Dolaşım Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

Sistemde yaşanan sorunlar kişiden kişiye değişmekle birlikte varsa birincil hastalıklarında etkisi altında şekillenir. Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;

• İnme yani felç,
• Yüksek tansiyon yani hipertansiyon hastalığı,
• Kalp yetmezliği,
• Taşikardi veya kardiyak ritim bozuklukları hastalıkları,
• Şok durumu,
• Vaskülit yani damar iltihabı,
• Varis yani toplardamar genişlemesi,
• Hemoroit yani anüs toplardamarı genişlemesi,
• Kansızlık yani anemi hastalığı,
• Lösemi yani kan kanseri,
• Kalp romatizması hastalığı,
• Damar sertliği sorunu,
• Buerger yani kol ve bacaklarda meydana gelen damarların iltihaplanması durumu olarak sıralanabilir.

Dolaşım Sisteminde Kanın Görevleri Nelerdir?

Sistemin bir bütün halinde çalıştığı bilindiğine göre dolaşım sisteminde kanın görevleri şu şekilde açıklanabilir;

• Taşıma,
• Düzenleme,
• Koruma,
• Savunma

Kanın görevi oksijenin hücrelere ve metabolizma sonucunda CO2 gazına dönüşümü sonrasında akciğerlere kadar taşınma işlemidir. Sindirim sisteminden alınan besin maddeleri ise organizmanın diğer bölümlerine kanı taşır. Metabolik atıklar ise boşaltım organına iletilerek dışarı atılmasına yardımcı olunur. Endokrin bezlerinden salgılanan hormonlar hedef hücrelere taşınarak salgılanan enzimlerin gerekli yerlere taşınması kanın görevleri arasındadır. Osmotik basıncı dengede tutarak vücut ısısının azaldığı zamanlarda dolaşımı hızlandırır ve vücudun ısınmasına yardımcı olur.