Weibo: Çin'in Twitter'ı ülkeyi nasıl değiştiriyor?

Duncan Hewitt

BBC Şangay

Çin'de kullanılan Twitter benzeri internet sitesi Sina Weibo, dünyanın en popüler sosyal iletişim sitelerinden biri ve bu sitedeki hikayelerden bazıları modern Çin'deki hayatla ilgili çok önemli ipuçları veriyor.

İnternet, Çin'i belki de dünyadaki tüm toplumlardan daha fazla etkiliyor.

İnternet sayesinde daha önce siyasi baskılar nedeni ile kendini ifade etme fırsatı bulamayan Çinliler artık seslerini yükseltebiliyor.

Çin'in en büyük internet portalı Sina.com tarafından yönetilen Sina Weibo'nun şu anda 300 milyon kayıtlı kullanıcısı bulunuyor.

Bu da siteyi, Twitter'ın en güçlü rakibi yapıyor.

BBC, Sina Weibo sayesinde hayatları değişen beş Çinlinin öykülerini derledi:

Köpek kurtarıcısı

Zhang Xiaoqiu hala 15 Nisan 2011 tarihini hatırlıyor.

O gün Weibo hayatını değiştirmiş ve yüzlerce köpeğin de hayatını kurtarmış.

Pekin'de yaşayan iş adamı hayatı boyunca bir hayvansever olmuş, ancak Weibo onun harekete geçmesini sağlamış.

O gün internet kullanıcıları otoyolda küçük kafeslere kapatılmış yüzlerce köpek taşıyan bir kamyon görmüş.

Bu, Çin'de tek bir anlama gelebilir: Bu hayvanlar hala köpek etinin tüketildiği ülkenin kuzey doğusundaki restoranlara götürülüyor.

İnsanlar hızla bu köpeklerin fotoğraflarını Weibo'da paylaşmaya başlamış.

100 hayvansever de, hemen arabalarına atlayıp kamyonun yolunu kesmek için yola çıkmış.

Zhang, kamyonu durdurmaya karar veren hayvanseverlerden biriymiş.

İş adamı, kamyonu bulduğunda başka hayvanseverlerin kamyonu çoktan durdurmuş olduğunu görmüş.

Hayanseverler kamyon şoförünü, köpekleri kendilerine satması için ikna etmeye çalışıyormuş.

Sonunda Zhang ve diğer hayvanseverler, 1500 dolar kadar para toplayıp şoförü, hayvanları ülkenin tek hayvan hakları derneği CSAPA'nın sığınağına bırakmaya ikna etmişler.

Bugün Zhang CSAPA için gönüllü çalışıyor.

Zhang Xiaoqiu, 300 köpeğin hayatının kurtarıldığı o günden bu yana Weibo'da haberleşen hayvanseverlerin daha onlarca hayvanın hayatını kurtardığını söylüyor.

Zhang ''Weibo'dan bir mesaj yolluyoruz ve tüm ülkeden hayvanseverler harekete geçiyor, herkes köpekleri restoranlara satan şirketi, polisi, hayvanları koruma derneğini ve hükümeti aramaya başlıyor. Toplumun tepkisinin yarattığı baskı sonucunda köpek satışlarını durdurmak zorunda kalıyorlar'' dedi.

Yaraları iyileştirmek

Pekin'deki Plastik Cerrahi Hastanesindeki yatağında, 17 yaşındaki Zhou Yan, yüzündeki ve vücudundaki yanıkların neden olduğu acıyla hareketsiz yatıyor.

Onun hayatının daha kötü olabileceğini hayal etmek zor. Oysa Weibo olmasaydı, bu genç kızın hayatı çok daha zor olacaktı.

Geçen Eylül ayında Zhou Yan, sınıf arkadaşlarından birinin ilişki teklifini reddetmiş.

Reddedilmeyi kaldıramayan genç adam kızın üzerine benzin dökmüş ve onu yakmış.

En başta kızın ailesi, saldırganın ailesinin tedavi masraflarını ödemesi karşılığında, olanlarla ilgili sessiz kalmayı kabul etmiş.

Ancak, saldırganın ailesi ödemeleri kesince kızın ailesi internette yardım toplama kararı almış.

Ailesi Zhou Yan'ın yaralarının fotoğraflarını çekip ülkenin popüler internet forumlarından birinde yayımlamış. Bu fotoğraflar bir anda Weibo'da binlerce kişi tarafından paylaşılmış.

Sadece birkaç gün sonra bir çok kişi aileye hukuki ve parasal yardım teklifinde bulunmaya başlamış.

Ancak en önemlisi, Pekin'deki Evercare Plastik Cerrahi Hastanesi'nin Baş Hekimi Zhou'ya bedava tedavi teklifinde bulunması olmuş.

Zhou'nun annesi Li Cong ''Yine de bence aldığımız en büyük yardım duygusaldı. Eğer internette yardım bulamasaydık kızımı Pekin'de bir meydana götürüp yardım için dilenecektim'' diyor.

Zhou Yan ise, Weibo sayesinde gelen yardımın hayatını değiştirdiğini söylüyor.

Yan ''En başta böyle göründüğüm için hayatımın bittiğini düşünmüştüm. Ancak şimdi bana yardım etmek isteyen okadar çok insan var ki, gelecekten umutluyum'' diyor.

Aile saldırgana verilen 12 yıllık hapis cezasından tatmin olmamış, ancak Weibo'nun yarattığı etki olmasa, saldırganın ceza bile almayabileceğini düşünüyor.

Daha temiz hava

Çin'in çevre problemleri son on yılda giderek daha kritik bir hale geliyor. Ancak Weibo sayesinde artık çevre ile ilgi tartışmalar sürekli gündemde kalıyor.

2011 yılının Ekim ayında Çin'deki hava kirliliği normalden de kötü bir hale geldi ve bu da Weibo'da büyük bir tartışmanın başlamasına neden oldu.

Emlak piyasasının önde gelen isimlerinden Pan Shiyi, Pekin'deki ABD elçiliğinin ülkenin hava kirliliği ile ilgili yaptığı araştırmanın sonuçlarını Weibo'da yayımladı.

Normalde, Çin hükümeti bu gibi araştırmaların yayımlanmasını engelliyor.

Sonunda sorunun boyutları saklanamaz hale gelince Çin hükümeti de hava kirliliği ile ilgili yaptığı araştırmaları yayımlamaya başladı.

Feng Yongfeng ''Halk daha önce görüşlerini açıklayabileceği bir ortam bulamıyordu. Ancak Weibo sayesinde artık herkes fikrini söyleyebiliyor. Ve insanlar bir konu ile ilgili sürekli konuşmaya başlayınca hükümet de birşeyler yapmak zorunda kalıyor'' dedi.

Feng Yongfeng daha sonra, Weibo'da bir kampanya başlatmış ve sivil toplum kuruluşlarının hava kirliliğini ölçebilmek için gerekli aletleri alabilmesi için para toplamaya başlamış. Daha şimdiden birçok ölçüm aleti satın alınmış.

Feng Yongfeng ayrıca yine Weibo üzerinden çorbalarda köpekbalığı etinin kullanımının yasaklanması için bir kampanya başlatmış.

Feng Yongfeng ''Teknoloji sayesinde artık insanlar inandıkları şeyler için doğrudan savaş verebiliyorlar. Weibo sayesinde milyonlarca insan ülkenin sorunlarına çözüm arıyor'' dedi.

Çin'in karşıt kültürü

Chendu'daki eski bir fabrikada 21 yaşındaki Gas, çok zorlu şartlarda çalışıyor.

Ancak bol kot pantolonu, beyzbol ceketi ve bohem sakalıyla pek de geleneksel Çinli bir işçiye benzemiyor.

Gas aslında bir ''grafiti sanatçısı'', yani yaşadığı Chendu şehri civarında duvarlara resimler yapıyor.

Çin'de grafiti yapmak o kadar da kolay değil. Zaten ülkede topu topu birkaç kişi bu sanatla uğraşıyor. Bir de Çinli yetkililer resimler biter bitmez duvarları temizliyor.

Bunun sonucunda da Gas'ın sanatı genelde daha kimse görmeden tarihe karışmış oluyor.

Ancak artık Weibo sayesinde Gas'ın resimleri ölümsüzleşebiliyor.

Sanatçı çizimlerinin fotoğraflarını çekip Weibo'da yayınlıyor. Takipçileri de bu fotoğrafları paylaşıp binlerce kişiye ulaşmasını sağlıyor.

Gas bu sayede tüm dünyadan grafiti sanatçıları ile tanışmış.

Sanatçı ''Bu neredeyse seyahat etmek gibi. Benim seyahat etmeme gerek yok, eserlerim internette seyahat ediyor'' diyor.

Bu internetin Çin'in karşıt kültürünün gelişmesine nasıl yardımcı olduğunun sadece bir örneği. Weibo sayesinde ülkede alternatif kültür giderek güçleniyor. Hip hopçular, vejeteryanlar ve sanatçılar internette bir araya geliyor.

Çin tarzı anneler birliği

Son on yılda Çinli anneler internette bir araya geliyor; hamilelik ve annelik ile ilgili tüm tecrübelerini diğer anneler ile paylaşıyorlar.

Weibo sayesinde anneler de birbirleriyle daha kolay iletişim kurabilmeye başladı.

Çin'de annelerin çocuklarını anne sütü ile değil bebek maması ile beslemeleri öneriliyor. Ancak Çinli anneler Weibo üzerinden örgütlenip her hafta buluşarak anne sütünün yararları ile ilgili konuşmalar yapıyorlar.

Bu buluşmaları düzenleyen Yushi'nin, bugün Weibo'da 5 bin'den fazla takipçisi var ve her hafta düzenlediği toplantılara iki yüzden fazla kadın katılıyor.

Yushi, Çin'de emzirmenin yaygınlaşması için bir kampanya başlatmış, ayrıca ülkede sezeryanla doğum oranının düşmesi için de çalışmalar yürütüyor.

Yushi ''İnternet olmasa tüm bunları yapamazdım. İnternet olmasa ben de sezaryenle doğum yapabilir ya da hükümetin söylediklerine inanıp çocuğumu emzirmekten vazgeçebilirdim'' diyor.

Yushi şimdi kampanyasının daha da çok insana ulaşmasını umuyor.