Yabancı öğretim elemanı istihdamında kalite çıtası yükseldi

SELMA KASAP - YILDIZ AKTAŞ - Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Yürütme Kurulu, yabancı uyruklu öğretim elemanlarının istihdamıyla ilgili usul ve esasları, 20 Ocak'tan itibaren geçerli olacak şekilde yeniden belirledi.

YÖK Yürütme Kurulunca, üniversitelere Yabancı Uyruklu Öğretim Elemanı İstihdamıyla İlgili Usul ve Esasları belirleyen genelge gönderildi.

Üniversitelerin yabancı dil hazırlık sınıflarındaki eğitimle ilgili öğrenci şikayet ve görüşlerinin de etkili olduğu kararın alınmasıyla yükseköğretimde kalite çıtasını yükseltmek, ülkenin kalkınma hedefleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan nitelikli bilgi üretimini gerçekleştirmek ve nitelikli insan gücü yetiştirmek için son dönemde bir dizi yeni ve yenilikçi uygulama hayata geçirilmiş oldu.

Bu bağlamda, eğitim ve öğretim süreçlerinde istifade edilecek yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdam şartları da öncelikle eğitimde kaliteyi gözeten bir bakış açısıyla güncellendi.

YÖK Yürütme Kurulunca, Yabancı Uyruklu Öğretim Elemanı İstihdamıyla İlgili Usul ve Esaslar, sürekli iyileştirme ve tekamül esaslı bir süreci ortaya koyarken, sadece ders vermek amacıyla yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdam etme anlayışına ilaveten araştırma amacı da gözetilerek sisteme yeni bir anlayış getirildi.

Türkiye'deki çok sayıda doktoralı kişi, akademik alanda çalışabilmek için bir dizi kritere tabi tutulurken, üniversitelerde, doktorasız ve akademik tecrübesi olmayan yabancı uyruklu öğretim elemanlarının istihdamının doğru olmadığı anlayışıyla hareket edildi.

- Yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdamında özel şartlar

Düzenlemeyle yükseköğretim kurumlarının yabancı dil hazırlık sınıflarında, yabancı uyruklu öğretim görevlilerinin istihdamında aranacak asgari şartlar da belirlendi. Bu kapsamda, İngilizce hazırlık sınıflarında yabancı dil öğretimi için istihdam edileceklerin ana dilinin İngilizce olması bu kişilerin İngilizce okutmanı olması için yeterli olmayacak. İngiliz dili ve edebiyatı, dil bilimi, öğretmenlik veya eğitim bilimleri gibi alanlardan birinde en az lisans derecesine sahip olmak gerekecek. Ana dili İngilizce olup bu bölümlerden mezun olmayanlardan da en az iki yıl dil öğretim tecrübesi aranacak.

Ana dili İngilizce olmayanların ise İngiliz dili, İngiliz edebiyatı, İngilizce öğretmenliği gibi alanlardan birinde en az lisans derecesine sahip olması yetmeyecek. Bu kişilerin uluslararası tanınırlığa sahip akredite bir dil öğretimi merkezinde ilgili dilin öğretiminde en az iki yıllık iş deneyimine, DELTA veya CELTA yabancı dil sertifikasına sahip olması gibi özellikleri bulunması gerekecek.

İngilizce dışındaki yabancı dillerin öğretimi için istihdam edilecek yabancı uyruklu öğretim elemanları için de aynı şekilde iş tecrübesi aranacak. Daha önce yabancı dil öğretiminde görevlendirme için herhangi bir lisans programından mezun olma ve ilgili dilin ana dili olması yeterli kabul ediliyor ve tecrübe aranmıyordu.

- Lisans ve lisansüstü programlarda doktoranın yanı sıra akademik tecrübe ve yayın şartı

Yükseköğretim kurumlarında lisans ve lisansüstü düzeyde ders vermek amacıyla istihdam edilecek yabancı uyruklu öğretim üyeleri içinde yeni kriterler getirildi.

Buna göre bu kişilerin doktora derecesine sahip olmaları ve ders vereceği programın eğitim diliyle ilgili yeterliğini kanıtlamış olmak kaydıyla ya YÖK tarafından tanınan yükseköğretim kurumlarından birinde en az bir yıl süreyle öğretim elemanı olarak çalışmaları ya da alanında yayımlanmış en az bir kitabının bulunması veya son 5 yılda hakemli dergilerde yayımlanmış en az 5 makalesinin olması gerekecek.

Daha önce yabancı uyruklu öğretim üyelerinin ders verebilmeleri için doktor unvanına sahip olmaları yeterli görülürken birçok üniversitede iş tecrübesi ve yayın şartı aranmıyordu. Artık ön lisans programlarında istihdam için de aynı şekilde iş tecrübesi aranacak.

- Ders vermekle birlikte aynı zamanda araştırma amaçlı istihdam

YÖK Yürütme Kurulu, yabancı uyruklu öğretim elemanlarının ders vermelerinin yanında projelerde ve araştırma faaliyetlerinde de görev almasını istedi.

Türkiye'nin başarılı bilim insanları için cazibe merkezi haline gelebilmesini amaçlayan bu düzenleme kapsamında, Türk üniversitelerinde araştırma yapmak isteyen yabancı uyruklu öğretim üyesinin, THE, QS ve ARWU gibi sıralamalarda yer alan üniversitelerin birinden yüksek lisans veya doktora derecesi varsa ya da bu üniversitelerde akademisyen ve araştırmacı olarak en az bir yıl çalışmış veya istihdam edileceği üniversitenin yetkili kurullarınca saygın kabul edilen endeksli dergilerde en az 10 makale yazmışsa ya da bilime ve sanayiye katkı sağlayan bilimsel mahiyette en az bir araştırma projesinde koordinatör, yürütücü veya araştırmacı olarak görev almışsa bu kişilerin istihdamı özellikle teşvik edilecek.

Ayrıca bu kapsamda ders vermekle birlikte aynı zamanda proje veya araştırmalarda da istifade edilebilecek öğretim elemanları, iki aydan az olmamak kaydıyla kısa dönemli olarak da istihdam edilebilecek.

Bu değişiklik ancak kısa dönemler için Türkiye'ye gelebilme durumunda olan üstün nitelikli ve ödüllü bilim insanlarının ülkede yürütülen araştırma ve projelerde görev alabilmelerine imkan tanıyacak.

- Yeni koşulları sağlayamayanların sözleşme süreleri uzatılmayacak

YÖK'ün yabancı uyruklu öğretim elemanlarının istihdamına ilişkin getirdiği yeni koşullar, 20 Ocak'tan itibaren YÖK'e yapılacak başvurularda geçerli olacak. Yükseköğretim kurumlarında halen çalışan yabancı uyruklu öğretim elemanlarından göreve devamında fayda görülenlere, yeni istihdam şartlarını sağlamaları için sözleşmelerinin bitim tarihinden itibaren ek süreler verilebilecek.

- Üniversitelerde nitelikli yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdamı hedefleniyor

Türkiye'de istihdam edilecek yabancı uyruklu öğretim elemanlarında aranılan nitelik çıtasının yukarıya çıkarılması gerektiğini ifade eden YÖK yetkilileri, nitelikli öğretim elemanlarının eğitim ve araştırma süreçlerinde kaliteye faydası olabileceğini, bu kişilerin üniversitelerin uluslararasılaşmasına katkıda sağlayabileceğini kaydetti.

YÖK yetkilileri, ayrıca son dönemde başlatılan Yeni YÖK konseptinde kalite çıtasını yükseltmenin birinci hedefleri olduğunu ve halihazırdaki yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdam şartlarının bu kalite eksenli konseptin gerisinde kaldığı için düzenleme ihtiyacı duyulduğunu söyledi.

Yabancı uyruklu öğretim elemanlarının 5'te birinden fazlasının hazırlık sınıflarında görev yaptığı bu alanda, yeni düzenleme ile artık yabancı dil öğretimi için iş tecrübesi aranacak. Ayrıca üniversitelerde hazırlık sınıfı dışındaki programlarda ders vereceklerden de akademik başarı ve tecrübe aranacak. Böylece araştırma odaklı üstün nitelikli bilim insanlarının Türkiye'ye gelmesi amaçlandı.

Üniversitelerde görev yapan yabancı uyruklu öğretim elemanlarının yüzde 20,79'ü yabancı diller, yüzde 28'i sosyal bilimler, yüzde 16,75'i fen ve mühendislik, yüzde 9,92'si güzel sanatlar ve konservatuvar, yüzde 4,70'i meslek yüksek okulu, 4,58'i sağlık bilimleri, yüzde 15,26'sı ise diğer alanlarda istihdam ediliyor.