Yanardağa musluk tamircisi gibi baktılar

Bilim insanları bu yıl başında İzlanda'da meydana gelen yanardağ patlamasına yerin altında ne gibi bir faaliyetin aşama aşama yol açtığını ortaya çıkardıklarını söylüyorlar.

GPS teknolojisini, sarsıntı ölçen cihazları ve uydu radarlarını kullanan araştırma ekibi, Eyjafjallajokull yanardağının altında yer alan ''tesisatı'' bir musluk tamircisi gibi kontrol etti.

İzlanda Üniversitesi'nden Profesör Freysteinn Sigmundsson, ''Her yanardağın altında musluk borularını andıran bir tesisat düzeni vardır, biz de Eyjafjallajokull'un patlama öncesinde ve sırasında yerin altında mazur kaldığı faaliyetleri ortaya çıkarttık'' diyor.

Araştırma, dışarı püskürttüğü kül bulultuyla Avrupa'nın birçok bölgesinde hava trafiğini felce uğratan yanardağı daha iyi anlamamızı sağlıyor.

Profesör Sigmundsson, Eyjafjallajokull'un altında çok karmaşık bir jeolojik düzeneğe tanık olduklarını söyledi.

Patlamanın ana nedeni, yanardağın altına kaçan büyük miktarda magma olarak belirlendi.

Bu gelişme 2009 yılının ortalarında GPS teknolojisi tarafından yanardağın üzerinde ufak bir şekil değişmesi olarak tespit edilmişti.

Bunu önemli bir ipucu olarak algılayan Profesör Sigmundsson ve ekibi, Eyjafjallajokull'u farklı cihazlarla yakın takibe aldı.

Araştırmacılar, yerin altında eriyik halde bulunan minerallerin yanardağın içindeki çatlak ve boşlukları doldurarak Eyjafjallajokull'u hafif yukarı kaldırıp şekil değiştirmesine yol açışını adım adım belirleyebildiklerini belirtiyorlar.

Yanadağ, iki ana patlama safhasından geçti. Bunlardan ilki mart, ikincisi ise nisan ayında meydana gelmişti.

Nisan ayındaki patlama süreci, haftalarca kuzey Avrupa'da uçak seferlerini iptal ettiren kül bulutuna yol açtı.

Profesör Sigmundsson, yanardağın altında bundan evvel en son 1820'de meydana gelen patlamadan kalma eski bir magma tabakasının bulunduğunu, ve yeni ve eski magmanın birbirine karışması sonucu ortaya çok daha fazla gaz üreten yoğun bir faaliyetin çıktığını söylüyor.

Eyjafjallajokull'daki patlamanın, yanadağı bol olan İzlanda'da daha büyük çaptaki Katla yanardağında da bir patlamayı tetikleyip tetiklemeyeceğinden endişe ediliyordu.

Fakat İzlanda Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, her yanadağın altında çatlaklar, boşluklar ve magmadan oluşan ''tesisatın'', birbirinden çok farklı yapıda olduğunu söylüyor.