Yargıda köklü değişiklik

Hükümetin çocuklara karşı işlenen suçlarla ilgili olduğunu açıkladığı tasarıdan, yargıya yönelik kapsamlı değişiklikler çıktı. Tasarı Yargıtay, bölge idare mahkemeleri ve sulh ceza hakimliklerinde kadro değişikliği ve seçilme kriterleri başta olmak üzere yeni düzenlemeler getiriyor. Yargıtay’da üyelerin görev yapacakları daireler ile dairelerin işbölümünün değiştirilmesinin öngörüldüğü tasarı yürürlüğe girdiğinde Ergenekon ve Balyoz gibi kritik davalara bakacak dairenin değişmesi de söz konusu olacak.

Seçilme kriterleri değişiyor
Yargıtay’da yapılacak seçimlerde cemaate yakın üyelerin ağırlıklarını koymalarını önlemek üzere yeni kriterler getirilen . tasarıyla, Yargıtay yönetimine seçilmek için aranan kıdem süreleri artırıldı.
Seçilmek için aranan kıdem süreleri Yargıtay Başkanlığı için 4 yıldan 10 yıla, Yargıtay Başsavcısı için 4 yıldan 5 yıla, başkanvekili ve başsavcıvekilliği için 3 yıldan 5 yıla çıkarılacak.
Kıdem şartı aranmayan Yargıtay Genel Sekreterliği içinse 5 yıllık kıdem şartı getirilecek. Genel sekreter yardımcısı seçilebilmek için de birinci sınıf olmak şartı aranacak.
Cumhurbaşkanı’na sunulan 5 Yargıtay Başsavcısı adayını belirlemek için yapılan seçimlerde her Yargıtay üyesi tek adaya oy verecek. Gerekçede halen her bir Yargıtay üyesinin 5 adaya oy verdiği sistemden vazgeçilmesi için, “Böylece çoğulcu bir aday listesinin Cumhurbaşkanı önüne gitmesi sağlanmaktadır” denildi. Yargıtay’daki 23 hukuk ve 15 ceza dairesinin hangilerinin ceza hangilerinin hukuk dairesi olacağına Yargıtay Büyük Genel Kurulu karar verecek. Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu’nun üye sayısı 8’den 12’ye çıkarılacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra Birinci Başkanlık Kurulu seçimi yapılacak ve Kurul, Yargıtay’da hangi üyelerin hangi dairede görev yapacağını yeniden belirleyecek.

Ergenekon ve Balyoz
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde Yargıtay Başkanlar Kurulu, dairelerin yeni iş bölümünü belirleyecek ve Genel Kurul’un onayına sunacak. Kurulun işbölümünün onaylanmasına ilişkin karar Resmî Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girince daha önce başka dairelerde görülmekte olup da dairesi değiştirilen dava dosyaları mevcut halleriyle ilgili daireye gönderilecek. Böylece Ergenekon başta olmak üzere kritik davaların cemaatin etkisinde olduğu belirtilen 9. Ceza Dairesi’nden alınarak başka bir daireye verilmesi mümkün olacak. Ayrıca Adalet Bakanlığı’nın kanun yararına bozma yoluyla Yargıtay’a taşımayı düşündüğü Balyoz davasında yeniden yargılamaya da yeni görevlendirilen daire bakabilecek.
Yeni oluşturulacak Birinci Başkanlık Kurulu Yargıtay’ın tüm üyelerinin hangi dairelerde görev yapacağını yeniden belirleyecek, yani dairelerin yapısı da değişecek. Genel sekreter ve genel sekreter yardımcıları da yeniden seçilecek.

Yargıtay Mahkemesi yolu
Tasarıyla Yargıtay daire başkan ve üyeleri, “istekleri üzerine” HSYK’ca bölge adliye mahkemesi başkanlığına, daire başkanlıklarına veya Cumhuriyet başsavcılığına atanabilecekler. Bu şekilde atananların özlük hakları korunacak ancak Yargıtay’da işlemlere ve seçimlere katılamayacaklar.
Tasarıyla 2 yıla kadar hapis gerektiren suçlara bakmakla ve yakalama emri, tutuklama, adli kontrol, arama ve el koyma gibi koruma tedbirleri hakkında karar vermekle görevli 995 sulh ceza mahkemesi kaldırılarak yerlerine “sulh ceza hâkimlikleri” kurulacak. Kaldırılan sulh ceza mahkemelerinde görev yapan hakimler HSYK tarafından başka bir göreve atanacaklar ve yerlerine yeni hakimler getirilecek. Bu mahkemelerdeki davalar asliye ceza mahkemelerine devredilecek. Böylece kaldırılan özel yetkili mahkemelerdeki, “özgürlük hâkimliği” sistemi bütün suçlar bakımından geri getirilmiş oldu. Tasarıyla savcıların verdikleri takipsizlik kararlarına yapılan itirazların en yakın ağır ceza mahkemesi yerine, sulh ceza hâkimliğine yapılması öngörülüyor. Mevcut bölge idare mahkemeleri (BİM) de kaldırılacak. Yeni kurulacak BİM’lere yerel idare mahkemelerin verdikleri kararlara karşı istinaf yoluna gidilmesi yetkisi verilecek. Tasarının yasalaşmasından 3 ay içinde yeni kurulacak BİM’lere HSYK’ca atama yapılacak. Böylece bu mahkemelerde görev yapan hakimler de sil baştan değişecek.

Danıştay yolu kapandı
Tasarıya göre Danıştay’ın iş yükünün hafifletilmesi amacıyla Bölge İdare Mahkemeleri (BİM), idare mahkemelerinin verdiği kararları istinaf yoluyla inceleyerek kesin karar verebilecek. Bu kararlara karşı temyiz yoluna gidilemeyecek. Böylece öğrencilerin atılma dışındaki disiplin cezaları ile daire başkanı düzeyinin altındaki memurların atama, nakil ve görevden alma işlemleri Danıştay’a gidemeyecek. Tasarıda ayrıca idari yargıda ivedi yargılama usulü getiriliyor. İhale, ÇED, acele kamulaştırma, özelleştirme, turizmi teşvik kararları bu kapsamda olacak.

Netten tacize 3 yıl hapis
Teşhir suretiyle, işyerindeki tacizlerle, posta veya elektronik haberleşme araçlarıyla (cep telefonu, internet) işlenen taciz suçlarında mağdur yetişkinse 4.5 aydan 3 yıla, çocuksa 9 aydan 6 yıla kadar hapis verilecek. Taciz nedeniyle mağdur işini bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmışsa ceza en az 1 yıl olacak.

Faile çalışma yasağı
- Cinsel suçlardan mahkûm olanlara tıbbi tedavi, mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmamak veya ikamet etmemek, çocuklarla bir arada olmayı gerektiren bir ortamda çalışmamak (kreş, kantin, servis şoförlüğü gibi), çocuklarla ilgili bir meslek icra etmemek tedbirleri uygulanacak.
- Cinsel saldırı suçundan hapis cezasına mahkûm olanların, koşullu salıverilme süreleri 2/3 oranından terör suçlarında olduğu gibi 3/4 oranına çıkarılacak. Cinsel suçlarda ağırlaştırılmış müebbette 30 yıl yerine 39 yıl, müebbette ise 24 yerine 33 yıl cezaevinde kalacaklar.

Hırsızlığa iki kat ceza
Hükümetin, çocuklara karşı işlenen suçlar ile cinsel istismar suçları için hazırladığı tasarıda hırsızlık, uyuşturucu gibi suçların cezaları da artırıldı.
Hükümetin Meclis’e sunduğu tasarıyla cinsel suçlar, çocuk istismarı, hırsızlık ve uyuşturucu suçlarında cezalar önemli ölçüde artırılacak.
Hırsızlık suçlarında cezaların alt sınırının erteleme kapsamı dışına çıkaran ve konuttan yapılan hırsızlıkların önlenmesi için olağanüstü artışlar öngören tasarıda, 15-18 yaş arası gençlerin cinsel birliktelikleri, uyuşturucu kullananlara ilişkin hükümler ile soruşturmaları etkileme amaçlı işlem ve beyanların suç olmaktan çıkarılması gibi tartışmalı düzenlemeler de yer aldı.
Adalet Bakanı bekir bozdağ, tasarıya ilişkin basın mensuplarını bilgilendirme toplantısı düzenledi. Tasarının Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile diğer ilgili kurumların görüşleri alınarak hazırlandığını belirtti.

Adli Tıp işkencesi bitiyor
- Cinsel suçlarda mağdurun beden ve ruh sağlığının bozulması halinde cezanın artırılacağına ilişkin düzenleme kaldırıldı. Böylece, mağdurların Adli Tıp işkencesi de son bulacak.
- Laf atma gibi bedene dokunmadan işlenen cinsel taciz suçunun cezası 3 ay ile 2 yıl, suçun çocuğa karşı işlenirse 6 ay ile 4 yıl arası olacak.
- Elle taciz gibi sarkıntılık suçunda mağdur yetişkinse 2 ile 7 yıl, çocuk ise 4 ile 8 yıl arası ceza verilecek.
- Tecavüz suçunda mağdur yetişkinse ceza, 7 ile 12 yıldan 12 ile 20 yıla çıkarıldı. Çocuklara tecavüzün cezası ise 8 ile 15 yıl yerine 16 ile 20 yıl olacak. Suçun vasi, koruyucu aile, kayın hısımlığı, üvey baba, üvey ana, üvey evlat ya da kamu görevlisi tarafından işlenmesi, yurt ve pansiyon gibi yerlerde işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılacak.
- 15-18 yaş arasındaki gençlerle cebir, tehdit ve hile olmaksızın cinsel ilişkiye girilmesine verilecek ceza 6 aydan 2 yıla kadardı, 2 yıldan 5 yıla kadar artırılıyor. Suç şikayete bağlı olmaya devam edecek. Rızalarıyla birlikte olan 17 yaşındaki iki gençten biri diğeri hakkında şikâyetçi olursa verilecek cezanın üst sınırı 5 yıl olabilecek, erteleme olanağı da olmayacak.
- Herhangi bir zorlama olmadan, rızayla gerçekleşen ensest ilişkilere verilen ceza olağanüstü arttı. Suçun cezası 6 ay ile 2 yıl hapisten 6 ile 15 yıl hapse yükseltildi.

Kapkaç ve yankesiciliğin cezası 10 yıla çıkıyor
- Kapkaç ve yankesicilik suçunda ceza 3-7 yıl yerine
5-10 yıl arası hapis olacak.
- 2-5 yıl arası hapis verilen konuttan hırsızlık suçunda ceza 5-10 yıl olacak. Suç gece işlenirse 7-5 yıldan 15 yıla kadar çıkacak.
- Kamu kurumlarından, ibadethanelerden, ulaşım araçlarından, durak, gar ve istasyonlardan işlenen hırsızlık suçlarında ceza 2-5 yıl yerine 3-7 yıl hapis olacak.
- Hırsızlık ve mala zarar verme suçu
sonucunda haberleşme, enerji, demiryolu veya havayoluna ilişkin hizmetin aksaması halinde ceza 2 katına kadar artırılacak.

Uyuşturucu cezası arttı
- Esrar elde etmek amacıyla kenevir ekiminin cezası 1-7 yıl arası hapisten 5-12 yıla çıkacak. Kendi kullanımı için ekenlere 1-3 yıl arası ceza verilecek.
- Uyuşturucu imal, ihraç ve ithal suçunun cezası 10-20 yıldan 20-30 yıla; satma suçunun cezası da 5-15 yıldan 10-20 yıla çıkacak. Uyuşturucunun çocuğa verilmesi veya satılması durumunda ceza 15 yıldan az olamayacak.
- Uyuşturucu suçunun üç veya daha fazla kişi tarafından işlenmesi durumunda ceza yarı oranında, örgüt tarafından işlenmesi durumunda bir kat artırılacak.
- Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirmenin cezası 2-5 yıl yerine 5-10 yıl olacak. Kullanma suçunun cezası 1-2 yıl arası hapis iken 2-5 yıl arası hapis olacak.
- Uyuşturucu suçlarında da infaz süresi 2/3 oranından 3/4’e yükseltilecek.
- Uyuşturucu kullanan kişiler hakkında birden fazla defalarca denetimli serbestlik kararı artık verilemeyecek. Savcı denetimli serbestlik kararı verirse dava açılması 5 yıl ertelenecek. Bu süre içinde yeniden uyuşturucu kullanırsa dava açılacak, kullanmazsa takipsizlik verilecek.

Soruşturmayı etkileme suç değil
Tasarıyla “Yargı görevini etkileme suçunun” kapmasından, “soruşturmalar” çıkarılıyor.
Böylece soruşturma sırasında gerçeğin ortaya çıkmasına engelleme amaçlı işlem yapmak ya da beyanda bulunmak suç olmayacak. Ayrıca, “davalarda yargıyı etkilemeye teşebbüsün iltimas derecesini geçmemesi” halinde de ceza indirimi yapılacak.

Hasta mahkûma yeni kriter
Hayatını yalnız idame ettiremeyen mahkûmların infazının geri bırakılması için “toplum güvenliği bakımından tehlike oluşturmaması” şartına “ağır ve somut” kriteri eklenecek. Böylece soyut gerekçelerle hasta mahkumların tahliye edilmemesinin önüne geçilmesi hedefleniyor. Tasarının hazırlık aşamasında gündeme gelen “tehlikeli mahkûmların e-kelepçeyle tahliye edilmesi” formülünden ise vazgeçildi. Dolaylı af olarak bilinen 3 yılın altında hapis gerektiren suçlarda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı aynı kişi hakkında bir kez verilebilecek.

MİLLİYET

Tüm haberler