Yaşlı istismarı ve ihmali
İZMİR (İHA) - Yaşlıların yaklaşık yüzde 4'ünün, 'travma, tıbbi problemlere dikkat edilmemesi, kötü hijyen, uygun olmayan ev şartları, incinme, hakaret, ekonomik istismar, zorla eve hapsedilme veya aile üyeleri, komşular, yabancılar veya bakım veren görevliler tarafından yapılan diğer zarar şekillerinden kaynaklanan kötü muamele kurbanı olduğu' bildirildi.
Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı öğretim görevlisi Aynur Uysal, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, yaşlı istismarının, 'Aile, kurum ve kendi kendini ihmal' temel gruplarında incelenebileceğini belirterek, bu istismarlara örnek olarak, 'Evinde, huzur evinde ve bakım evinde kötü muamelede bulunulmasını, yaşlıların sağlık veya güvenliğini tehdit eder şekilde tek başına yaşama davranışını' gösterdi.
Uysal'ın verdiği bilgiye göre, yaşlı istismarı ve ihmali genel olarak, 'Fiziki, duygusal ve ekonomik istismar, ihmal, kendi kendini ihmal ve terk etme' şeklinde görülüyor. İhmalin muhtemel belirtilerini, 'Kötü cilt hijyeni, beslenme bozukluğu, kilo kaybı, kirli giysi veya yatak' olarak açıklayan Uysal, fiziki istismarın muhtemel belirtilerini de şöyle sıraladı: 'Kesiler, küçük yara bereler, çürük, sopa izleri, lekeler, saçın olmaması veya saçlı deride kanama, sigara ve asit yanıklarıyla, ip ve zincir sürtmeleri'.
Öğretim görevlisi Aynur Uysal, 'Çaresizlik, açıkça konuşmada kararsızlık, duraksama, şuur bulanıklığı veya uyum bozukluğu, öfke, korku, çekingenlik, depresyon, inkar (ret) ve sıkıntı'nın da psikolojik-duygusal istismarın muhtemel belirtileri olduğunu ifade etti.
EKONOMİK İSTİSMAR
'Banka hesaplarında olağan dışı değişiklik, çeklerdeki farklı imzalar, vasiyetin düzenlenmesi, ödenmemiş çok sayıda fatura, gecikmiş kira, kendisine ait tablo, gümüş veya mücevherin kaybolmasının', ekonomik istismarın muhtemel belirtileri olduğunu söyleyen Uysal, bakıcı tarafından yapılan ihmalin muhtemel belirtilerinin ise, 'Kir, dışkı-idrar kokusu veya yaşlının hayatındaki diğer sağlık ve güvenlik zararları, deride kızarıklıklar, yaralar, yaşlının uygunsuz giyinmesi, vücutta su kaybı ve yaşlının tedavisinin yapılmaması' olduğunu kaydetti.
KENDİ KENDİNİ İHMAL Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı öğretim görevlisi Aynur Uysal, 'Kendi kendini ihmal'in muhtemel belirtilerini de, 'Şahsi parayı biriktirmede yetersizlik, aşırı tüketim, parayı kaptırmak veya faturaları ödeyememek, kişisel bakım, alış-veriş, yemek hazırlama ve ev işlerini yapmada yetersizlik, intihar girişimleri, tıbbi tedaviyi reddetme, madde bağımlılığı, yetersiz tuvalet alışkanlığı, beslenme bozukluğu, vücutta su kaybı, şuur bulanıklığı, uygunsuz veya hiç cevap vermeme, yer ve zamana uyum sağlayamama ve tutarsızlık' şeklinde sıraladı.
BAKICI İSTİSMARI Yaşlı kişilerin, bakıcı tarafından da istismar edilebildiğine dikkat çeken Uysal, bu duruma örnek olarak, 'Yaşlıya, başkalarını görme veya onlarla kendi başlarına konuşma sorumluluğu verilmemesini, yaşlıya karşı kızgınlık veya açık şekilde yardım edilmemesini, aile üyelerinin veya bakıcısının yaşlıdan utanmasını, yaşlıya yönelik saldırgan davranışlar (tehdit, hakaret, taciz vb.), alkol veya ilaç problemleri, bakıcı tarafından gerçek olmayan sevgi gösterisi, flört gibi uygun olmayan cinsel ilişki belirtileri ve bakıcının isteksiz olmasını' gösterdi.
İSTİSMARIN SEBEBİ NE? Hayat süresinin uzamasının, bakıcılara sorumluluk yüklediğini, bunun da yaşlının istismarına yol açabildiğini söyleyen öğretim görevlisi Uysal, "Bu durum, özellikle bakıcının banyo ve tuvaletini yaptırma gibi yaşlının ihtiyaçlarını gerçekleştirmek zorunda olduğu durumlarda daha geçerlidir. Uzun zamandır işsiz olma gibi ekonomik problemler, bakıcının yaşadığı gerilimi arttırabilir ve ekonomik istismar ihtimali artar. Madde bağımlılığı veya akıl-ruhi bozukluklar gibi problemler, yaşlıların ihmal edilmesine ve bazen istismarına sebep olabilir" dedi.
Ev şartlarının iyi olmamasının da istismara katkıda bulunabileceğini ifade eden Uysal, "Ailede şiddet hikayesinin olması, şiddetin gerilime bir cevap olarak kullanıldığı anlamına gelebilir. Kurumlarda yaşayan yaşlılar, güçsüz ve incinebilir olabilirler ve personel düşük ücretli, yetersiz ve aşırı çalışıyor olabilir. Bu faktörler, yaşlı istismarını oluşturabilecek bir ortam oluşturur" diye konuştu. Uysal, yaşlı kadınların daha çok istismar edilmesini de, kadın nüfusunun erkeklerden daha fazla olmasına bağladı.
İSTİSMARCILAR KİMLER? Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı öğretim görevlisi Aynur Uysal, istismarcıları kesin olarak tanımlayan özellikler olmadığını vurgularken, "Ancak, akıl sağlığı, duygusal veya madde bağımlılığı problemleri olan aile üyelerinin yaşlıyı istismar etme ihtimali daha fazladır. Yaşlıya duygusal veya ekonomik olarak bağımlı olan akrabalar veya bakıcılar da istismar riskini arttırabilir. Yaşlı bir kişiye bakma gerilimi, bazen istismar veya ihmale yol açabilir, özellikle de istismara katkıda bulunan diğer etkenler de varsa. Bunların yanı sıra, bir aile içi şiddet hikayesi, yaşlı istismarı ile sonuçlanabilir" diye konuştu.
Uysal, personelin yaşlı istismarı konusunda eğitilmesinin, özellikle de genelde zararlı olduğu pek bilinmeyen gizli istismar konusunda yararlı olabileceğini savundu. Personelin, yaşlı istismarının bir suç olduğunu ve suçluların cezalandırılabileceğini bilmesi gerektiğini kaydeden Uysal, ayrıca, çalışanların, yaşlı bakımı konusunda çatışmalarla karşılaştıklarında neler yapacakları konusunda eğitilmesi gerektiğini de bildirdi.
