Yatırım yurtdışına kaçtı

ANKARA (ANKA) – Uluslararası doğrudan yatırım girişlerinin yüzde 49.3 oranında azalarak 1 milyar 644 milyon dolara gerilediği 2010 yılının ilk 6 ayında, Türkiye’den yurtdışına yatırım için çıkan yerli sermaye yüzde 8.6 azalışla 963 milyon dolara geriledi. Türkiye’de kişi başına ortalama yatırım maliyetinin 269 bin 264 TL olduğu düşünüldüğünde, 5 bin 550 kişiye yeni iş imkanı sağlayacak sermaye yurtdışına gitmiş oldu. Son 8.5 yıllık dönemde yatırım için yurtdışına göç eden 12 milyar 176 milyon dolarla ise, 69 bin kişilik yeni iş fırsatı yabancıya kaptırıldı.

Merkez Bankası’nın Haziran ayı Ödemeler Dengesi geçici verilerine göre yılın ilk 6 ayında Türkiye’ye uluslararası doğrudan yatırım girişleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 49.3 azalarak 3 milyar 245 milyon dolardan 1 milyar 644 milyon dolara geriledi. Bu dönemde Türkiye’den yurtdışına giden doğrudan sermaye yatırımları ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8.7 azalışla 1 milyar 54 milyon dolardan 963 milyon dolar düzeyine geriledi. Hazine verilerine ggöre Türkiye’de kişi başına ortalama yatırım maliyetinin 269 bin 264 TL olduğu düşünüldüğünde, söz konusu sermayenin Türkiye’de yatırıma dönüşmesi halinde 5 bin 500 kişiye yeni istihdam olanağı sağlanabilecekti. Tahminen yaşanan sermaye göçüyle birlikte yaklaşık 5 bin 500 kişinin yurtdışında yeni iş imkanına kavuşması söz konusu oldu. Son 8.5 yıllık dönemde yatırım için yurtdışına göç eden 12 milyar 176 milyon dolarla ise, 69 bin kişilik yeni iş fırsatı yabancıya kaptırıldı. Yılın ilk 6 ayında Avrupa ülkelerine giden yerli sermaye geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21.5 azalışla 630 milyon dolar oldu. Ocak-Haziran döneminde Avrupa ülkeleri içinde en çok Türkleri çeken Hollanda 394 milyon dolarlık Türk sermayesine ev sahipliği yaptı. Avrupa ülkeleri içinde 6 aylık dönemde en çok yatırım çeken ikinci ülke Diğer Avrupa ülkeleri sınıflamasında yer alan Bosna Hersek oldu. Bosna Hersek 61 milyon dolarlık Türk sermayesine doğrudan yatırım olarak ev sahipliği yaptı. Bu dönemde Rusya 34 milyon dolar, Lüksemburg 33 milyon dolar, İngiltere 15 milyon dolar, İspanya 11 milyon dolar Türk sermayesi çekti.

-KÖRFEZ ÜLKELERİNE SERMAYE GÖÇÜ YÜZDE 178 ARTTI-

Yılın ilk 6 ayında Afrika kıtasına yönelen yatırım geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 58.8 artışla 27 milyon dolarla sınırlı kaldı. Bu sermaye göçünün 21 milyon dolarlık bölümünü Kuzey Afrika ülkeleri çekti. Fas Libya ve Mısır’a bu dönemde Türkiye’den 7’şer milyon dolarlık doğrudan sermaye göçü yaşandı. Eksen kayması tartışmalarının yoğun bir şekilde yaşandığı 2010 yılında başta Körfez ülkeleri olmak üzere Yakın ve Ortadoğu ülkelerine doğrudan yatırım için giden sermaye göçü arttı. Asya ülkelerine doğrudan yatırım için giden yerli sermaye geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 44.5 oranında artışla 276 milyon dolara ulaştı. Ocak-Haziran döneminde, Asya başlığı altında yer alan Yakın ve Ortadoğu ülkelerine doğrudan yatırım için yönelen Türk sermayesi geçen yılın aynı dönemine yüzde 68.3 artışla 244 milyon dolar oldu. Yakın ve Ortadoğu ülkeleri arasında Azerbaycan, Gürcistan, Lübnan, Suriye ve Ürdün’ün de aralarında bulunduğu Diğer Yakın ve Ortadoğu ülkelerine giden yerli doğrudan sermaye geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 artışla 116 milyon dolar olurken, Körfez ülkelerine giden Türk yatırımlarında yüzde 178’lik artış yaşandı. 6 aylık dönemde doğrudan yatırım için Körfez ülkesine giden Türk sermayesi 125 milyon doları buldu.

-KÖRFEZ’DE EN ÇOK YATIRIMI BAHREYN ÇEKTİ-

2010 yılının ilk 6 ayında Körfez ülkeleri içinde yatırım için Türk sermayesine en çok çeken ülke 116 milyon dolarla Bahreyn oldu. Bahreyn, 394 milyon dolarla Türkiye’nin en çok sermaye göçü verdiği Hollanda’dan sonra Türk yatırımcısının ilgi gösterdiği ikinci ülke olarak dikkat çekti. Bu dönemde Körfez ülkelerinden Birleşik Arap Emirlikleri’ne 6 milyon dolarlık doğrudan yatırım, Irak’a 2 milyon dolarlık sermaye doğrudan yatırım için gitti. Asya Kıtası’nda 6 aylık dönemde en çok Türk sermayesini çeken diğer Yakın ve Ortadoğu ülkeleri grubunda yer alan ülke Lübnan ve Azerbaycan oldu. Azerbaycan 96 milyon dolarlık Türk sermayesine ev sahipliği yaparken, Lübnan 15 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım için çekti.

-8.5 YILDA 12.2 MİLYAR DOLARLIK TÜRK SERMAYESİ GÖÇ ETTİ-

2002 yılından Haziran 2010’a kadar olan yaklaşık 8.5 yıllık dönemde doğrudan yatırım olarak yurtdışına yönelen 12 milyar 176 milyon dolarlık yerli sermayenin 7 milyar 446 milyon dolarlık bölümü Avrupa ülkelerine, 385 milyon doları Afrika ülkelerine, 939 milyon doları Amerika ülkelerine, 3 milyar 363 milyon doları Asya ülkelerine yöneldi. Körfez ülkelerine 283 milyon dolarlık Türk sermayesi yöneldi.

-TÜRKİYE’DEN YATIRIM İÇİN SERMAYEYİ EN ÇOK AZERBAYCAN ÇEKTİ-

8.5 yıllık dönemde 2 milyar 529 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım olarak çeken Azerbaycan ilk sırada yer alırken, onu 2 milyar 313 milyon dolarlık doğrudan yatırımla Hollanda, 1 milyar 77 milyon dolarla Malta, 1 milyar 37 milyon dolarla Almanya izledi. Yakın ve Ortadoğu ülkeleri 2002 yılından bu yana bu dönemde 3 milyar 36 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım olarak çekti.

-YERLİ SERMAYENİN 491 MİLYON DOLARLIK BÖLÜMÜ HİZMETLER SEKTÖRÜNE-

2010 yılının Ocak-Haziran döneminde Türk sermayesinin yurtdışında yaptığı yatırımlar ana sektörler itibariyle incelendiğinde en büyük payı 491 milyon dolarla hizmetler sektörü yatırımları aldı. Yurtdışına hizmetler sektörüne yönelik yatırımları için giden Türk sermayesi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35.8 azaldı. Hizmetler sektörüne giden yatırımların 284 milyon dolarlık bölümü mali aracı kuruluşlara yönelik yatırımlara, 40 milyon doları ulaştırma, depolama yatırımlarına, 84 milyon doları gayrimenkul, kiralama yatırımlarına yöneldi.

Geçen yıl 6 aylık dönemde hizmetler sektörü yatırımları için 765 milyon dolarlık yerli sermaye göç etmişti. Yılın ilk 6 ayında sanayi sektörü yatırımları için yurtdışına giden yerli sermaye yüzde 48.1 artarak 425 milyon dolara, tarım sektörü yatırımları 23 kat artışla 47 milyon dolara yükseldi.

-425 MİLYON DOLARLIK YERLİ SERMAYE YURTDIŞINDA İMALAT SANAYİ YATIRIMINA GİTTİ -

2010 yılının ilk 6 ayında sanayi yatırımı için yurtdışına göç eden 425 milyon dolarlık yerli sermayenin 381 milyon dolarlık bölümü imalat sanayi yatırımlarına gitti. Bu grupta 97 milyon dolarla kok kömürü, rafine edilmiş ürün ilk sırada yer alırken, bunu 93 milyon dolarla makine ve teçhizat imalatı, 58 milyon dolarla ağaç ürünleri imalatı, 42 milyon dolarla gıda ve içecek sektörü yatırımları izledi. Bu dönemde elektrik, gaz, buhar yatırımları için 26 milyon dolar yurtdışına gitti.

-YERLİ SERMAYE 8.5 YILDA 6.4 MİLYAR DOLARLIK SANAYİ YATIRIMI YAPTI-

Son 8.5 yılda Türk sermayesinin yurtdışında yaptığı yatırımlar ana sektörler itibariyle incelendiğinde 6 milyar 402 milyon dolarının sanayi yatırımlarına, 5 milyar 712 milyon dolarının ise hizmetler sektörü yatırımlarına yöneldiği belirlendi. Anılan dönemde yurt dışında 62 milyon dolarlık tarım yatırımı yapıldı.

Sanayi yatırımları alt grupları incelendiğinde en büyük payı toplam 6 milyar 218 milyon dolarlık doğrudan sermaye göçüyle imalat sanayi aldı. Kok kömürü, rafine edilmiş petrol alanı yatırımları için son 8.5 yılda 2 milyar 616 milyon dolarlık sermaye göç ederken, bunu 1 milyar 263 milyon dolarla gıda yatırımları çerçevesinde yurtdışına çıkış yapan sermaye izledi. Bu dönemde yurtdışında yapılan tekstil ve tekstil ürünleri yatırımları 860 milyon dolara ulaşırken, makine ve teçhizat imalatı yatırımları 419 milyon dolar oldu.

/**

Türklerin yurt dışı yatırımlarının ülke gruplarına göre dağılımı (Milyon dolar)

OCAK-HAZİRAN

2009 2010 2002-2010*

Avrupa 803 630 7.446

-EFTA Ülkeleri 11 11 437

-Diğer Avrupa Ülkeleri 37 118 725

Afrika 17 27 385

-Kuzey Afrika Ülkeleri 15 21 340

-Diğer Afrika Ülkeleri 2 6 45

Amerika 43 30 939

-Kuzey Amerika Ülkeleri 40 29 916

-Orta Amerika Ülkeleri 2 1 19

-Güney Amerika Ülkeleri 1 0 4

Asya 191 276 3.363

-Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 145 244 3.036

.Körfez Ülkeleri 45 125 283

.Diğer Yakın ve Orta Do. 100 116 2.605

-Diğer Asya Ülkeleri 46 32 327

Okyanusya ve Kutup. 0 0 30

Sınıflandırılamayan ülke. 0 0 13

Toplam 1.054 963 12.176

*2002 yılı başından 2010 yılı Ocak-Haziran döneminin toplamını içeriyor.

**/

/**

Yıllar itibariyle sermaye göçü (Milyon dolar)

2002 251

2003 486

2004 815

2005 1.065

2006 1.677

2007 2.275

2008 2.604

2009 2.040

2010* 963

2003-2010(**) 12.176

*2010 yılı Ocak-Haziran dönemi

**2003 yılı başından 2010 yılı Ocak-Haziran döneminin toplamını içeriyor.

**/

/**

Türklerin yurt dışı yatırımlarının sektörel dağılımı (Milyon dolar)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010* 2002-2010**

TARIM SEKTÖRÜ 0 0 0 1 0 2 9 3 47 65

SANAYİ SEKTÖRÜ 69 351 526 968 1.289 565 1.646 563 425 6.492

-Madencilik ve Taş. 0 0 1 2 0 6 9 77 18 113

-İmalat Sanayi 68 344 520 965 1.289 559 1.635 457 381 6.218

Kok Köm., Petrol 9 252 483 539 460 340 254 182 97 2.616

Gıda, İçe., Tütün 17 14 5 53 237 36 810 49 42 1.263

Teks. ve Tek. Ürün. 4 6 15 170 485 45 57 47 31 860

Elektrikli, Optik Do. 0 0 0 34 45 51 156 3 3 292

Maki. ve Teç. 20 67 3 5 4 19 109 99 93 419

Metalik Olm. Min. 1 0 1 105 13 22 41 10 17 210

Kimya. Mad.,Suni Ely. 0 3 2 12 5 3 155 7 22 209

Ana Metal ve Fab. 1 1 1 2 13 13 31 12 15 89

Ağaç Ürünleri İma. 1 0 0 16 9 16 5 0 58 107

-Elektrik Gaz ve Su 1 7 5 1 0 0 2 29 26 71

HİZMETLER SEKTÖRÜ 182 135 289 96 388 1.708 949 1.474 491 5.712

Mali Aracı Kur. 45 72 65 8 202 1.279 128 544 284 2.627

Ulaştırma, Dep. Hab. 0 6 158 20 88 218 569 295 40 1.394

İnşaat 3 3 22 10 53 67 95 128 58 439

Toplam 251 486 815 1.065 1.677 2.275 2.604 2.040 963 12.176

*2010 yılı Ocak-Haziran döneminin toplamını içeriyor

**2002 yılı başından Haziran 2010'a kadar olan dönemi kapsıyor

**/

(ANKA)