Yayıncıdan karekod eleştirisi: Maliyetli, siliniyor, korsancı bile alıyor

Korsan kitaplara karşı devreye alınan karekod modeli, yayıncıları üzdü. Bandrol fiyatları bir sene içinde 0,70 lira zamlandığı için maliyetleri artan sektör, ayrıca bandrol mecburiyetinin 96 sayfadan 48 sayfaya indirilmesinden yana da dertli. Karekodun çok kolay silinebildiğini vurgulayan yayıncılar, bandrol satışlarının iki farklı kanaldan yapıldığı için de korsanlar tarafından bile satın alındığını ileri sürüyor.
Basım, Yayım Meslek Birliği (BASYAYBİR) Başkanı Hüseyin Doğru, karekod modelinin devreye alınması ile bandrol fiyatlarının tırmandığını vurguluyor. Önceden 1,5 lira olan bedelin uygulamanın ardından 2,2 liraya geldiğine işaret eden Doğru, “2011’de 200 milyona yakın bandrol satıldı. Bunu 0,70 olan zam oranı ile çarpınca sektörün maliyetlerinin 1,4 milyar dolara denk geldiğini görüyoruz.” diyor. Değer Yayınları Ürün Müdürü İsmail İzinli de Doğru gibi karekodun bandrol fiyatlarını yüzde 30 artırdığını, bunun harcamalarını menfi etkilediğini ifade ediyor. TİMAŞ Genel Müdürü Osman Okçu ise “İnce kitaplar çok basılıyor, bunlara bandrolün yapıştırılmasının masraflı ve sorunlu olduğu aşikâr.” ifadelerini kullanıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012 Ocak ayından bu yana kitaplarda karekod uyguluyor. Korsanın önüne geçme, yayıncıların ürünlerini matbaadan dağıtıma, okura dek takip edebilmelerini amaçlayan model, el terminalleri ile ana sisteme bağlanılıp online olarak bütün verilerin toplanmasına imkan tanıyor. Böylece kitaplarda bulunan karekod okunarak onun sahte olup olmadığı, eserin doğru olup olmadığı anlaşılabiliyor. Yayıncılar, karekoddan memnun olmakla birlikte giderlerini artırmasından şikayetçi oluyor. BASYAYBİR Başkanı Hüseyin Doğru, bu çerçeveden bakıldığında karekod uygulamasının sektöre yararının olmadığını ileri sürüyor. İnce kitaplara da bandrol mecburiyeti getirilmesine karşı çıkan Doğru, konuyla ilgili şunları kaydediyor:
“Daha evvel 96 sayfa ve üzeri kitaplara bandrol uygulanıyordu. Gelinen aşamada 48 sayfa ve üzeri yayınlara uygulanıyor. Bizim, BASYAYBİR olarak görüşümüz 80 sayfadan aşağı kitaplara bandrol konulmamasıydı. Çünkü bunun maliyetleri kalın kitaplarda belki önemli olmayabilir ama incelerde çok önemli. Birlik olarak 280 yayıncı üyemiz var. Yaprak testlerde bandrol uygulanmasından dertliler. Bunun sebebi yaprak testlerin sayfa sayısının fazla olmamasıdır. Maalesef Kültür ve Turizm Bakanlığı, yaprak testleri kitap olarak değerlendirmeye başladı, tabii yayıncılar bandrol almak durumunda kaldı. Yaprak testler çok ucuza satılan korsanı olmayan ürünlerdir. Kitap hükmünde de değildir. Bunlara bandrol getirilmesi yayıncıların masraflarını artıracak.”
Değer Yayınları Ürün Müdürü İsmail İzinli de yaprak testlere uygulanan bandrol mecburiyetini eleştiriyor. Bandrol şartının 96'dan 48 sayfaya çekilmesine itiraz ediyor. TİMAŞ Yayınları Genel Müdürü Osman Okçu ise eleştirilerini, “Kitaplara karekodun yapıştırılması çok ciddi anlamda sorun ve masraf getiriyor. Bu tür kitaplar önemli adette basılıyor, yapıştırma sorunlu.” şeklinde özetliyor.

"KAREKODLAR KOLAYCA SİLİNEBİLİYOR"
Yayıncıların karekod konusunda şikayet ettiği bir diğer hususta 'kolayca silinebilir' olması. Kitap ve CD’lere konulan karekodun ıslak mendil ya da başparmakla ovuşturularak, tırnakla kazınarak çıkarılabildiğini ifade eden BASYAYBİR Başkanı Hüseyin Doğru, bu konuda pek çok şikayet aldıklarını aktarıyor. Doğru, “Karekod, iyi bir sistem, ama art niyetliler tarafından kolayca silinebiliyor. Bu kadar büyük yatırımların heba olmaması adına gereken önlemlere başvurulmalı.” uyarısında bulunuyor.
Değer Yayınları Ürün Müdürü İsmail İzinli, ıslak mendil ve başparmakla ovuşturularak silinen karekodun korsanı önlemede yetersiz kaldığını ifade ederken, TİMAŞ Yayınları Genel Müdürü Osman Okçu, “Denedik, karekodun kolayca silindiğini gördük. Tabii şok olduk. Bandrol alırken karekoda ekstra ödeme yapıyoruz. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu konuda neler yapacak merak ediyoruz.” ifadelerini kullanıyor.

‘KORSANCILARA BANDROL SATILIYOR’ İDDİASI
Karekod konusundaki bir diğer iddia da korsancıların Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvurup bandrol aldığı yönünde. TİMAŞ Genel Müdürü Okçu, kendi kitaplarının korsanını yakaladıklarını belirterek, olayı şöyle anlatıyor:
“Konya’da bir firma tarafından 2011’in son aylarında 'Domaniç Dağları’nın Yolcusu' adlı kitabımızın korsanı basılmış. Bu, Milli Eğitim Bakanlığı’nın önerdiği 100 temel eserden biri. Söz konusu firma, Konya’da faaliyetlerine halen devam ediyor. Bandrolü Konya Kültür İl Müdürlüğü’nden almış. Müdürlük herhangi bir tetkik yapmadan yayınevine bandrol vermiş. Bandrolü esasında Yayıncılar Federasyonu veriyor, merdiven altı üretimi bitirmek için. Bu konuda Kültür Bakanlığı’nı defalarca uyardık. Yayıncılar Federasyonu da bunu takip ediyor ama maalesef bakanlık dikkate almıyor.”
BASYAYBİR Başkanı Hüseyin Doğru da konuyla ilgili, “Bandrolü daha evvel Kültür Bakanlığı satıyordu, şu an bu hak Yayıncılar Federasyonu’na verildi. Tabii uygulamada sorunlar devam ediyor. Bir defa bandroller Ankara ve İstanbul’da federasyon tarafından satılıyor. Ama diğer illerde halen Kültür İl Müdürlükleri’ne ait ofisler satıyor. Bu ofisler kapatılırsa yani satış yetkisi tamamen Yayıncılar Federasyonu’na bırakılırsa korsancılar bandrol alamayacaktır.” değerlendirmesinde bulunuyor.