CHIP Online'da çıkan habere göre Tetrahymena, tatlı suda yaşayan oval şekilli bir tek hücreli. Bu mikro-organizmaların yedi farklı "cinsiyeti" var. Her Tetrahymena cinsiyeti, kendisi dışındaki tüm cinsiyetlerle eşleşebiliyor.
Biyologlar için işin daha da ilginç tarafı, ebeveynlerin cinsiyetlerinin çocuğun cinsiyeti üzerinde bir etkisi olmaması. Anne ve babanın dölleri yedi farklı cinsiyetten herhangi ikisi olabilir. Bu gözlem tuhaf genetik sonuçlar doğuruyor, çünkü ebeveynlerin çocuklarına kendi cinsiyet genlerini aktarması beklenir, oysa Tetrahymena için durum farklı. Tetrahymena'nın yedi farklı cinsiyet çeşidi olduğu bilim adamları tarafından 60 yıldır bilinse de, bireylerin kendi türlerini nasıl seçtikleri henüz yeni bir keşif.
Santa Barbara California Üniversitesi'nde biolojist araştırmacı olan Eduardo Orias, LiveScience'a "Cinsiyeti belirleyen genler, bunların nasıl sıralandığı; hücrelerin nasıl bütün cinsiyetler için potansiyeli olduğunu ve bunlardan nasıl sadece birini, üstelik rastgele birisini seçtiğini moleküler bazda keşfetmemizi sağlayacak kaynaklara sonunda ulaştık" şeklinde konuştu.
Kumar gibi cinsiyet seçimi
Tetrahymena genomunu inceleyen araştırmacılar hücresel bir rulet tekerleği benzeri mekanizma keşfetti. Organizmaların her birinin iki çekirdeği var. İlki, somatik çekirdek, hücrenin günlük işlerini karşılayan ADN'yi içeriyor. Diğeri, germline çekirdeği, insanlardaki yumurtalık veya testis hücreleri gibi davranıyor. Germline ADN'si yavrulara kendi belirleyici özelliklerini geçiriyor.
İki Tetrahymena kendi tek hücreli çiftleşme metodlarının aksine, insanlardaki döllenmiş yumurtanın protozon eşdeğeri olan gamet çekirdek üretiliyor. Bu döllenme çekirdeği, kendi kendini kopyalamaya başlıyor, bu kopyaların bazıları germline çekirdeğe, diğerlerininki ise somatik çekirdeğe dönüşüyor.
Bilim adamları işte bu adım sırasında cinsiyetin seçildiğini düşünüyor. Her bir germline çekirdek bir dizi eksik gen çiftleri bulunduruyor, organizmanın yedi cinsiyetten her biri için bir tane... Hücre böylece rastgele olarak bu gen çiftlerinden biriyle birleşerek onu tamamlıyor ve hücrenin cinsiyeti ortaya çıkıyor. Eksik gen çiftlerinin geri kalanı dışarı atılıyor (PLOS Biology Journal, 26 Mart).
Orias duyduğu heyecanı "Bu kadar güzel düzenlenmiş bir sistemden hiç haberimiz yoktu. Modüler anlamda çok iyi düzenlenmiş, bazı açılardan çok simetrik ve ayrıca – bize göre – estetik anlamda da çok heyecan verici" şeklinde ifade etti.
Orias ayrıca Tetrahymena'nın sadece iki değil, tam yedi cinsiyet tipi olmasının, karşılaştığı hücrelerle çiftleşme ihtimalini de yükselttiğini söyledi.
