Yeni kıdem sistemi nasıl olacak?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kıdem tazminatı ile ilgili olarak yeni kanun hazırlığında son noktaya geldi. Hazırlanan kıdem tazminatı tasarısı yeni yasama yılında Meclis gündemine gelecek.
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç tasarının detaylarını anlattı.
Hazırlanan tasarı mevcut kıdem tazminatı sistemini tamamen değiştirecek. Yeni dönemde işverenler halen bir tam yıl için çalışanlarına ödedikleri bir brüt ücret yerine artık kıdem hesabı için prim ödeyecekler.
Tasarı kanunlaşırsa, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren geçerli olacak ve geçmişe etkili olamayacak. Yani kanunun çıkacağı tarihe kadar olan kıdem tazminatı hakları korunacak. İşverenler o döneme ait kıdemden sorumlu olacak. Bu kazanılmış hakların kaybedilmesi söz konusu olmayacak.
Tasarıya göre, Kıdem Tazminatı Fonu kurulacak. Bu, ortak bir havuz fonu olmayacak. Her çalışana özel bir birey hesabı olacak. Bu hesaba işveren her ay düzenli ve zorunlu olarak sigortaya bildirilen ücret üzerinden prim yatıracak. Bu primin oranı yüzde 4 olarak kararlaştırıldı.
İşverenlerin birey hesaplarına yatırdıkları tutarlar birikecek, bu birikimlere çalışanlar 15 yıl boyunca dokunamayacak. Ancak bu süre henüz netleşmedi, 10 yıl da olabilir.
Çalışanların bireysel kıdem hesapları özel emeklilik şirketlerinde açılacak hesaplarda duracak. Yani bireysel emeklilik benzeri bir yapı olacak. Özel sektör sigorta şirketleri bireylerin hesaplarında birken tutarları yatırıma yönlendirecek.
Kıdem primlerinin yatırılacağı şirketin seçimi işveren, bu primlerin değerlendirileceği fonların seçimi işçi tarafından yapılacak. Yani özel sektör sigorta şirketlerine büyük oranda fon kayması yaşanacak
Mevcut sistemde her bir yıla bir ay karşılık gelen kıdem tazminatı miktarı, yeni sistemde yarı yarıya azalacak. Çünkü mevcut sistemde bir yıla bir ay düzenlemesi her ay işçiye ödenen ücretin yüzde 8.33’üne denk geliyor.
Yeni sistemde ise bu yüzde 4’e inecek. Yani her bir yıl kıdeme karşılık bir ay brüt ücret tutarı yeni dönemde 12–15 gün arasına inecek.
Daha açık anlatımla, 1 yıl için 1 aylık brüt ücret olan kıdem tazminatı miktarı, tasarı kanunlaşırsa 1 yıla karşılık 12 ya da 15 gün brüt ücrete düşecek.
Kıdem tazminatı alabilmek için mevcut sistemde işverenin sizi işten çıkarması gerekiyor. Yeni sistemde ise siz kendiniz işten ayrılsanız bile bireysel kıdem hesabınızda biriken tutar alınabilecek.
Mevcut kıdem tazminatı düzeninde Bakanlık verilerine göre her 100 çalışandan sadece 7’si kıdem tazminatı alabiliyor. İşverenlerin haksız uygulamaları, sürelerin tamamlanamaması, ödeme güçlükleri vb. bu duruma sebep olarak gösteriliyor.
Yeni sistemde herkes ister 1 ay çalışsın isterse 10 yıl çalışsın hiç fark etmeden kıdem tazminatı alabilecek.
