Yıllar sonra Yeşilay’ın sırrı ortaya çıktı!

Türkiye Yeşilay Cemiyeti, kuruluşunun 92’inci yılında, ilk kuruluş defterini ortaya çıkardı. İstanbul’un işgal altında olduğu yıllarda kurulan Yeşilay’ı bakın kimler kurmuş!

Türkiye Yeşilay Cemiyeti arşivinde yapılan çalışmada, cemiyetin ilk kuruluş defteri ortaya çıkarıldı.

Daha önce tartışmalara neden olan “cemiyet kurucularının kimler olduğu” sorusu, böylece ortadan kalkmış oldu.

122 kişi tarafından kurulan cemiyetin kurucuları arasında her görüşten insanlar mevcut. Ortak noktaları İngiliz işgaline karşı olan kurucular arasında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nin kurucusu da olan Mazhar Osman Efendi (Uzman), o dönemde İstanbul’da Dar-ül Hikmet-il İslamiye azası olan Said El Kürdi (Bediüzzaman Said Nursi), Şeyhülislam Haydarizade İbrahim Efendi, Eşref Edip, Ahmet Emin (Yalman), Hakkı Tarık (Us), İsmail Hakkı (İzmirli), Selim Sırrı (Tarcan), Tevfik Rüştü (Aras), Fahreddin Kerim (Gökay), Safiye Elbi gibi isimler mevcut.

Türkiye Yeşilay Cemiyeti’nin aylık çıkardığı “Yeşilay” dergisinde bu ay, kurumun 92’inci yıldönümü dolayısıyla ilk kuruluş defterini yayınlandı.

Daha önce arşivinin önemli bir kısmı kaybolduğu belirtilen Yeşilay’da, Genel Başkan Av. Muharrem Balcı’nın talimatıyla bir tarama yapıldı.

Yeşilay eski başkanlarından, dönemin İstanbul Valisi Fahrettin Kerim Gökay tarafından arşivlerinin bir kısmının muhafaza etmek amacıyla alındığını ve sonradan iade edilmediğini anlatan Balcı, “Yaptığımız taramada, ilk kuruluş defterimizi bulduk. Yeşilay’ın kurucuları, İstanbul’un işgaline karşı çıkan münevverlerden oluşuyor. Bunlar arasında her siyasi düşünceden insanlar var” dedi.

Osmanlıdan Cumhuriyete intikal etmiş en uzun ömürlü kuruluşlardan biri olduklarını anlatan Balcı, milli müdafaanın başladığı ve bu hareketi örgütleyecek olan Meclis’in Ankara’da toplandığı günlerde Türkiye Yeşilay Cemiyeti’nin İstanbul’da kuruluşunu şöyle anlattı:

“Osmanlının siyasi ve askeri organizasyonunun dağıldığı Birinci Dünya Savaşı sonrası şartlarda yurdumuzun büyük bölümü işgal edilmiş ve yabancı güçler beraberinde getirdikleri binlerce kasa alkollü içkiyi gençlerimize dağıtıyor ve bu yolla gençlerimizin direniş azmini kırmaya çalışıyordu. O gün için bir salgın hale getirilmek istenen alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığına karşı devrin münevverleri, siyasileri, bürokratları, din adamları ve ileri gelenleri İstanbul’da bir araya gelerek 5 Mart 1920’de Hilâl-i Ahdar’ı, sonradan değişen ismiyle Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ni kurdular”

Defter, kurucu üyelerden başlayarak 1928 yılına kadar Osmanlıca tüm üyelerin adlarını içeriyor. 1928 yılından sonra ise defterin Latince harflerle yazıldığı görülüyor.