Yüce Mahkeme’ye rektör modeli

Yeni Anayasa paketine göre Yargıtay, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve YÖK’te yapılacak seçimlerde en çok oy alan üçer aday Anayasa Mahkemesi üyesi seçilmek üzere Cumhurbaşkanının onayına sunulacak. Cumhurbaşkanı da, rektör seçimlerinde olduğu gibi en çok oy alanı değil en az oy alanı da atayabilecek.

AK Parti’nin Anayasa paketi Anayasa Mahkemesi’ne “rektör modeli” atamaları getiriyor. Halen Anayasa Mahkemesi’ne, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay’dan salt çoğunlukla üye seçiliyor. Ak Parti’nin taslağında ise “salt çoğunluk” koşulu kaldırılıyor. Bu nedenle Yargıtay, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve YÖK’te yapılacak seçimlerde en çok oy alan üçer aday Anayasa Mahkemesi üyesi seçilmek üzere Cumhurbaşkanının onayına sunulacak. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de her boş yer için üç isimden birini atarken rektör seçimlerinde olduğu gibi en çok oy alanı değil en az oy alanı da atayabilecek.

Nasıl atanıyor?

Üniversitelerde yapılan rektör seçimlerinde öğretim üyelerinden en çok oy alan 6 aday YÖK’e gönderiliyor. YÖK Genel Kurulu da bu 6 adayın aldığı oylara bakmaksızın kendi yaptığı oylamayla rektör adayı sayısını üçe indiriyor. Üniversitede yapılan seçimde 1 oy alan aday ilk sıraya en çok alan aday son sıraya konulabiliyor. Bu üç aday Köşk’e gönderiliyor. Cumhurbaşkanı da YÖK’ten gelen sıralamaya da bakmaksızın istediği adayı atayabiliyor. Artık yargı organlarının Anayasa Mahkemesi üye listesine girmek için salt çoğunluk gerekmeyeceği için Cumhurbaşkanı da istediği ismi Yüce Divan sıfatı taşıyan mahkemeye üye atayacak.

Mevcut yapısı

Yüce Mahkeme’nin şu anda 11 asıl, 4 yedek üyesi var. Yargıtay 2 asıl, 2 yedek, Danıştay 2 asıl, 1 yedek, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Sayıştay 1’er asıl üyelik için kurullarında salt çoğunlukla 3’er aday belirliyor. Köşk, adaylardan birini mahkemeye seçiyor. Köşk 3 asıl ve 1 yedek üyeyi de üst düzey yönetici ve avukatlar arasından doğrudan seçiyor.

Yeni yapısı

Anayasa Mahkemesi’ne TBMM 3, Cumhurbaşkanı 16 üyeyi, yüksek mahkemeler, barolar, üniversite öğretim üyeleri, üst düzey yöneticiler, raportörler arasından seçecek. Askeri Yargıtay üye seçemeyecek. Ak Parti’nin taslağında Anayasa Mahkemesi’ne getirilen yeni model, 146.maddede şöyle düzenleniyor:
MADDE 146. Anayasa Mahkemesi ondokuz üyeden kurulur. TBMM; iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi baskan ve üyeleri arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üçer aday içinden yapacagı gizli oylamayla seçer.

TBMM’de seçim TBMM’de yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çogunluğu aranır. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmis olur.

Cumhurbaşkanının seçimi Cumhurbaskanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıstay, bir üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; üç üyeyi Yüksekögretim Kurulu’nun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumları ögretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden; beş üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından; iki üyeyi ise yüksek öğrenim görmüş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasından seçer.

Seçimde oy kullanma Yargıtay, Danıstay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıstay genel kurullarından, Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş üyelik için, bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır. Baro başkanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her bir baro başkanı ancak bir aday için oy kullanabilir ve en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.(Hürriyet)