Yutma güçlüğü pek çok hastalığın seyri sırasında görülebiliyor

Fizyomer Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Tıp Merkezi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. İrfan Ünver, yutma güçlüğü hakkında bilgi verdi.
Yutma güçlüğünün tanımını yapan Ünver “Yutma olayı, vücutta pek çok yapının görev aldığı; beyin, çeşitli sinir ve kasların sistemli olarak,beraber çalışmasını gerektiren bir harekettir.Yutma fonksiyonu 40’tan fazla kas çiftinin ve birçok kranial sinirin istemli ve istemsiz koordinasyonunu gerektiren kompleks bir süreçtir. Yutma güçlüğü veya bozukluğu (disfaji) ,yutma işleminin değişik basamaklarında gerçekleşebilir. Çiğnemede ve yiyecek- içecekleri ağızdan yutağa doğru hareket ettirmede güçlük olarak karşımıza çıkar. Yutmayı başlatmada, yiyecek-içecekleri yemek borusuna göndermede, yiyecek ve içeceklerin yanlış yönde giderek nefes borusuna kaçmalarını önlemek için nefes borusunu kapatmada güçlük olarak karşımıza çıkar. Yemek borusu ve midedeki kasılma -gevşeme hareketlerinin gerçekleşmesinde ve yiyecek-içecekleri yemek borusundan aşağı göndermede zorlanma olarak karşımıza çıkabilir. Her yaşta görülebilir” ifadelerini kullandı.
“Yutma güçlüğü pek çok hastalığın seyri sırasında görülebilir”
Yutma güçlüğünün hangi hastalıkların seyri sonucunda oluştuğunu söyleyen Ünver “Nörolojik hastalıklar; inmeler,beyin hasarları, omurilik hasarları, parkinson, multipli skleroz, amilotrofik lateral skleroz (ALS), myestenia gravis, musküler distrofi, serebral palsi, alzheimer, kulak-burun-boğaz hastalıkları, ağız içi ve boğaz enfeksiyonları, tükürük bezlerinin taşları, tümörler, kanserler, bu bölgedeki hasarlanmalar, çürük diş ve diş sorunları özefagus hastalıkları ve kanserleri, mide hastalıkları ve reflü gibi hastalıklar yutma güçlüğüne sebep olabilirler. Bunların dışında romatizmal hastalıklar, yapısal bozukluklar, psikolojik nedenleri de sıralayabiliriz. Bu nedenle kesin tanı Nöroloji, KBB, Gastroenteroloji, genel cerrahi ve diş hekimleri tarafından konulduktan sonra, ilgili hekimler tarafından gerekli tedavileri yapılır” dedi.
Yutma güçlüğü belirtileri
Yutma güçlüğü olan hastalarda oluşan belirtilere değinen Ünver “Yutma güçlüğü olan hastalarda şu belirtiler görülür; salya artışı, gıda veya sıvının boğazda veya göğüste takılma hissi, gıcık öksürüğü , boğazda yabancı cisim varmış hissi, çiğneme ve yutma için normalden daha çok çaba ve zaman harcaması, yiyecek-içeceklerin ağızdan dışarı akması dökülmesi ya da ağız içinde birikmesi ,yeme içme sırasında sesin hırıltılı olması. Uzun süren yutma güçlüklerinde, hasta yeme -içme den keyif alamaz, toplum içindeki yeme -içme gibi sosyal aktivitelere katılmak istemez. Hasta yeterli beslenemediği için kilo verir. Yeterli sıvı alamadığı için dehidratasyon bulguları ortaya çıkar. Hasta yediği gıdanın veya içtiklerinin akciğere kaçması sonucu aspirasyona bağlı, pnömoni ve kronik Akciğer hastalıkları oluşabilir” diye konuştu.
Yutma güçlüğü olan hastaların rehabilitasyonu
“Nörolojik hastalıkların neden olduğu yutma güçlüklerinin rehabilitasyonu yapılmaktadır” ifadelerini kullanan İrfan Ünver, “Tedavide, yutma güçlüğünün nedeni olan hastalığın tanısı ilgili branş hekimi tarafından konulduktan sonra, bu hekimler tarafından tıbbı ve cerrahi olarak yapılmaktadır. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kliniklerinde nöroloji uzmanı tarafından tanısı konulmuş, nörolojik hastalıkların neden olduğu yutma güçlüklerinin rehabilitasyonu yapılmaktadır. Kliniğimizde bu konuda eğitim almış Fizyoterapistlerimizce yutma rehabilitasyon programı yapılmaktadır. Bu tedavinin esası yutma güçlüğünün türüne ve nedenine göre değişmektedir. Orofarangial disfaji rehabilitasyonunda uzman bir fizyoterapist tarafından hastaya yutmayla ilgili manevralar, egzersizler kullanılmaktadır. Egzersizlerde amaç yutmada kullanılan 40’a yakın adelelerin güçlendirilmesidir. Hastaya yutma ve çiğneme teknikleri, mobilizasyonlar, yutma güvenliği için postural stratejiler, besin modifiksyonları öğretilir. Bu programın uygulanmasında, aile bireylerinden egzersizlerin yapılmasına yardım etmeleri, yiyecek, içecek miktarının takibi ve kıvamlarının hazırlanmasına yardımcı olmaları sağlanır. Bu şekilde hastanın yutma güvenliği ve yeterli bir şekilde beslenmesinin sağlanması için çalışılır” ifadelerini kullandı.
Yutma güçlüğü olan hastalarda dikkat edilmesi gerekenler
Yutma güçlüğü olan hastaların nelere dikkat etmesi gerektiğini de anlatan Ünver şunları söyledi:
“Yutma güçlüğü olan hastalarda,alkol ve kafeinli gıdaların alınmaması, hazmı kolay besleyici gıdalar alınması, besin tüketiminin yatmadan 3 saat önce sonlandırılması, yüksek yastıkta yatılması, yutma refleksini güçlendirici egzersizlerin düzenli yapılması önerilmektedir.”