Zatürre (Pnömoni) belirtileri nelerdir, beslenme nasıl olmalıdır?

Zatürrenin belirtileri arasında yüksek ateş, titreme, halsizlik gibi semptomlar yer alıyor. Daha çok yaşlılarda, çocuklarda, kronik rahatsızlığı olanlarda, bağışıklık sistemini durduran ilaç kullanan kişilerde görülen zatürrenin ne olduğuna, tedavi yollarına kısacası öğrenmek istediklerinize yakından bakalım.

Önce zatürre neden olur bunu bir cevaplayalım... Direkt olarak soğuk hava sebebiyle meydana gelen bir hastalık olduğu düşünülen zatürrenin altında yatan sebep aslında bakteri ve virüslerdir. Havaların soğuk olması yalnızca bu mikroorganizmaların yayılmasını kolaylaştırır. Bu sebepten ötürü kış aylarında daha sık görülen bir hastalık olan zatürre; akciğerin içindeki kanallara yerleşen çeşitli bakteri ve virüslerin çoğalması sonucunda oluşur.

ZATÜRRENİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Zatürre başlangıcında genel olarak kuru öksürük görülür. Hastalığın şiddetinin artmasına bağlı olarak öksürüklerin şiddeti de artar ve balgamlı, hatta çok ileri aşamalarda kanlı öksürük gözlenebilir. Akciğerlerinde iltihap biriken hastalar nefes alıp vermede güçlük yaşayabilir, buna bağlı olarak da göğsün üstünde bir ağırlık hissederler. Bunların yanı sıra aşağıdaki belirtilerin gözlenmesi de muhtemeldir:

• Yüksek ateş
• Titremesi
• Halsizlik
• Mide bulantısı
• İshal

ZATÜRRE NEDİR?

Zatürre; oldukça şiddetli belirtileri olan, ağrılı bir akciğer enfeksiyonudur. Zatürrenin; hastalığa sebep olan bakteri ve virüslere, bunların vücutta yarattığı etkilere göre üç temel çeşidi vardır:

• Virüs zatürresi
• Lober zatürresi
• Bronköpnomoni

Bu üç tür zatürrenin belirtileri aşağı yukarı aynı olduğu için hastanın kendi kendine hangi tür zatürre olduğunu anlaması pek mümkün değildir. Virüs zatürresi, zatürre çeşitleri içinde en hafif geçen ve en kolay tedavi edilebilen türdür. Buna karşın bronköpnomoni teşhisi ve tedavisi oldukça zor olan bir zatürre türüdür.

ZATÜRRE TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

1. Antibiyotik
Bakteriler yüzünden oluşan hemen hemen tüm hastalıklarda olduğu gibi zatürrede de başvurulan ilk tedavi şekli antibiyotiklerdir. Antibiyotik kullanımıyla zatürre kaç günde geçer sorusunun cevabı hastalığın ne kadar erken teşhis edildiğine ve şiddetine göre değişir. Çok erken aşamalarda teşhis edilen zatürre türleri için 4-7 gün arasında düzenli antibiyotik kullanımıyla sonuca ulaşılabilirken daha ciddi aşamalarda 21 güne kadar antibiyotik tedavisine devam edilir. 21 günün sonunda iyileşme gözlenemez ise farklı tedavi yöntemlerine geçilir.

Bazı hastaların antibiyotiğe alerjisi olabilir. Tedaviden önce doktorun, hastanın alerji probleminden haberdar olması halinde direkt olarak farklı yöntemlere yönelinir.

2. Solunum desteği
Bu tedavi şekli genelde zatürrenin ileri aşamalarında kendi kendine nefes alması oldukça zorlaşan hastalara uygulanır. Hastaya çeşitli güçlerde ve ağırlıklarda solunum cihazları verilerek gün içinde nefes alıp verme eylemini kolaylaştırmak mümkündür. Bu sayede nefes alıp verme olan temel işlevini daha kolay gerçekleştiren akciğerler zatürreye sebep olan bakteri ve virüslerle daha rahat savaşır.

3. Yataklı tedavi
Çeşitli yöntemlerin denenmesi ve işe yaramaması halinde hasta yataklı tedaviye alınır. Bu şekilde hastanın tüm değerleri ve zatürrenin ilerlemesi 7/24 takip altında olacağından olası bir atakta ya da hastalığın kötüye gitmesi durumunda hemen müdahale edilebilir. Yatakta zatürre tedavisi ne kadar sürer sorusunun cevabı hastanın tedaviye ne kadar hızlı cevap verdiğine göre değişir. Bir haftada iyileşebilen hastalar olduğu gibi aylarca hastanede yatmak zorunda kalan hastalar da olabilir. Bu konuda net bir cevap vermek pek mümkün değildir.

4. Bitkisel tedavi
Modern tıbbın çaresiz kaldığı zamanlarda sık sık başvurulan alternatif tıp yöntemleri tedavi sürecine destek olur. Kaldı ki zatürre bitkisel tedaviye cevap veren bir hastalıktır, özellikle bazı bitkilerin zatürre ve benzeri üst solunum yollarıyla alakalı hastalıkların tedavisinde işe yaradığı biliniyor. Bu bitkileri yaban kekiği, karabaş otu, kestane balı, incir, çuha çiçeği, kırlangıç otu kökü, hatmi çiçeği, kaymak, zeytinyağı, limon, sirke, tarçın, kahkaha çiçeği olarak sıralayabiliriz.

ZATÜRRE AŞISI NEDİR, KİMLERE YAPILIR?

Zatürre aşısı, hastalığın önlenmesinde çok etkilidir. Bu aşı, zatürreye sebep olan pnömokok bakterisinin sebep olduğu enfeksiyonlara karşı korumayı sağlayan bir aşıdır. 5 yıl sonra tekrarı yapılması gereken zatürre aşısı belirli kişilerin yaptırması tavsiye edilmiştir. Zatürre aşısı yaptırması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz: 2 yaşına kadar olan bebekler, 65 yaş üstü yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, sigara ve alkol tüketimi çok olanlar, organ nakli yapılanlar ve kronik rahatsızlığı (astım, diyabet, vb) olanlar...

ZATÜRRE BULAŞICI MI?

1. Mikroorganizmalar
Zatürreye sebep olabilecek 23 çeşit mikroorganizma vardır. Bu mikroorganizmalar kış aylarında daha etkin olmakla beraber yılın tüm zamanlarında etrafta bulunurlar. Mikroorganizmaların gücüne bağlı olarak ilk temasta zatürreye yakalanmanın mümkün olduğu gibi hiçbir zaman böyle bir problemle karşılaşmama ihtimali de mevcuttur.

Zatürreye sebep olan mikroorganizmalar genelde vücudun bağışıklık sisteminin düşük olduğu zamanlarda; grip, soğuk algınlığı, bronşit gibi hastalıkların ardından saldırmayı tercih ederler. Zaten düşük olan vücut direnci bu mikroorganizmalarla mücadelede yetersiz kaldığı için akciğer bu durumdan kolayca etkilenir. Bu etki doğrultusunda akciğerde meydana gelen enfeksiyon sebebiyle zatürre hastalığı görülür.

2. Önceden geçirilen akciğer hastalıkları
Akciğer hastalıkları çoğunlukla öksürme ve nefes alma güçlüğü ile belirti veren hastalıklardır. Bu belirtilerin aynı zamanda grip, soğuk algınlığı gibi herkesin yılda birkaç kez geçirdiği, zararsız atfedilen hastalıklar sebebiyle de yaşanıyor olması sık sık görmezden gelinmelerine sebep olur. Özellikle çocukluğunda akciğer hastalıkları geçirmiş fakat bun durumdan haberi bile olmayan insanlar vardır. Eğer geçirilen akciğer hastalıkları olması gerektiği gibi tedavi edilmemişse geride zatürreye sebep olacak bakteri kalıntıları bırakmış olabilir. Bronköpnomoni denilen zatürre çeşidi özellikle bu gibi durumlarda, eskiden geçirilen akciğer hastalıklarının sonucu olarak ortaya çıkar.

3. Bir başkasından bulaşma
Zatürre bulaşıcı mı sorusunun cevabı ne yazık ki evet. Virüs ve bakteriler yoluyla bulaşan bir hastalık olduğu için zatürre hastası biriyle temas halinde olmak sizin hastalığın bulaşmasına sebep olabilir. Özellikle zatürre hastası birine ait tarak, makyaj fırçası, diş fırçası, tırnak makası gibi kişisel bakım eşyalarının kullanılması zatürre olma ihtimalini oldukça yükseltir.

ZATÜRRE TEDAVİSİNDE BESLENME NASIL OLMALIDIR?

• Zatürre yaşıyorsanız bol miktarda sıvı içmek şiddetle tavsiye edilir. Sadece su değil, meyve suları gibi diğer sıvılar, mukusun akciğerlerden gevşemesine yardımcı olur. Zararlı toksinleri temizler ve solunum sisteminde bir tıkanıklığa neden olan yabancı parçacıklardan kurtulmaya yardımcı olurlar.

• Kinoa, kahverengi pirinç, yulaf, arpa gibi tam tahıllardaki karbonhidrat içeriği bu süre zarfında vücuda enerji sağlar. İçlerindeki B vitaminleri enerji üretimine ve vücut sıcaklığını kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Bu tahıllarda bulunan selenyum minerali bağışıklık sistemini güçlendirir.

• Protein açısından zengin bir diyet, zatürre hastaları için faydalıdır. Kuruyemiş, tohum, fasulye, beyaz et gibi gıdalar ve somon ve sardalya gibi soğuk su balıkları iltihap önleyici özelliklere sahiptir. Ayrıca hasarlı dokuları onarmada ve vücutta yeni dokuları inşa etmede.

• Lahana, marul, ıspanak gibi yapraklı sebzeler, bu solunum enfeksiyonunun iyileşmesine yardımcı olan besinler ile doludur. Antioksidanlar içerirler.

• Portakal, çilek, kivi gibi C vitamini yönünden zengin narenciye, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine yardımcı olur ve böylece hızlı bir iyileşme sağlar. Ayrıca vücudu yabancı maddelere karşı koruyan antioksidanlar içerir.

• Yoğurt gibi gıdalar, zatürreye neden olan patojenin büyümesini engelleyen probiyotikler içerir. Bağırsaktaki iyi bakterileri arttırdıkça bağışıklık sistemini de güçlendirirler.

• Bal, çok uzun süre iyileştirici özellikleri ile bilinir. Zatürree belirtileri olan öksürük ve soğuk algınlığını iyileştirmeye yardımcı olur. Antibakteriyel ve antimikrobiyal özelliklere sahiptir.

• Zerdeçal bir mukolitik görevi görür, yani mukus ve nezle bronş kanallarından çıkarmaya yardımcı olur, bu da kolay nefes almayı sağlar. Göğüs ağrısını azaltan anti-enflamatuar özelliklere bile sahiptir. Hem sütle hem de çay şeklinde tüketilebilir.

• Zencefil, anti-enflamatuar ve antibakteriyel özellikleri ile zatürreye neden olan mikroplarla savaşmaya yardımcı olabilir. Enfeksiyonun bir belirtisi olan göğüs ağrısını azaltmaya yardımcı olur. Acıyı hafifletmek için zencefil çayı şeklinde tüketebilirsiniz.

Zatürre Nasıl Önlenir?

Zatürreyi önlemenin en doğru şekli vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Zatürreye sebep olan bakteri ve virüslerden tamamen kaçınmanın bir yolu elbette yok ama güçlü bir bağışıklık sistemi bu bakterilerle savaşıp zatürreye karşı vücudu daha dirençli kılabilir. Bunun için C vitamini içeren turunçgillerden, koyu yeşil renkli sebzelerden bol bol tüketmeli, her gün en az 2 litre su içmelisiniz.

Zatürre bulaşıcı bir hastalık olduğu için başkalarına ait kişisel bakım gereçlerini kullanmaktan kaçınmalısınız.

Ayrıca zatürrenin yan etkisi oldukça az olan bir aşısı da bulunmaktadır. Ancak vücudun kendiliğinden bağışıklık kazanması daha faydalı olduğu için doktorlar bu aşıyı 60 yaşın altındaki kişilere tavsiye etmiyorlar.